Πέτρινα γεφύρια από την υπόλοιπη Ελλάδα μέρος 2ο
Stone bridges from the rest of Greece part 2
Το ταξίδι στα πέτρινα γεφύρια της υπόλοιπης Ελλάδας ( η Ήπειρος είναι σε ξεχωριστό αφιέρωμα) συνεχίζεται με το δεύτερο μέρος που ξεκινά τον Αύγουστο του 2010 από τα Κύθηρα, πηγαίνει στην Αρκαδία, στην Ευρυτανία, στην Αττική, στη Βοιωτία και καταλήγει στην Αιτωλοακαρνανία το 2016. Ελπίζουμε το Horizon-Levante να συνεχίσει να "ψάχνει" αυτούς τους θησαυρούς της αρχιτεκτονικής και της ιστορίας μας.
Στα Κύθηρα λοιπόν συναντήσαμε τη γέφυρα στο Κατούνι, του Αμίρ Αλή στον Καραβά και της Φόνισσας στο Μυλοπόταμο.
Γέφυρα στο Κατούνι / Katouni bridge - Kythera / 1826
( 36.186164, 22.994966)
photo:2010
Ύψος Τόξου/ heιgth: 15m
Μήκος Καταστρώματος/length: 110m
Πλάτος Καταστρώματος /width: 6m
Πέτρινη γέφυρα η οποία έχει 13 τόξα και 12 απόλυτα κυλινδρικά ανοίγματα. Θεωρείται το μεγαλύτερο και πιο σημαντικό έργο που έγινε την εποχή της Αγγλοκρατίας.
Γέφυρα Αμίρ Αλή / Amir Ali bridge - Kythera
(36.345800, 22.949111)
photo: 2010
Γέφυρα Φόνισσας / Fonisa bridge - Kythera
(36.244473, 22.945295)
photo:2010
Περνάμε στην Πελοπόννησο τώρα και θα πάμε στην Αρκαδία, στην Καρύταινα συγκεκριμένα.
Το όχημά σας μπορεί να φτάσει με βατό χωματόδρομο και από τις δύο πλευρές της ιστορικής γέφυρας.
Το γεφύρι της Καρύταινας / Karitena bridge - Arcadia / 1441
(37.479304, 22.050039)
Αλφειός ποταμός / Alfios river
photos: 2015
Ύψος Τόξου / heιgth: 12m
Μήκος Καταστρώματος / length: 50m
info: http://www.arcadiaportal.gr/sights/i-gefyra-tis-karytainas-kai-parekklisi-tis
Αποτελείται από πέντε άνισα τόξα με ορθογώνια ανακουφιστικά ανοίγματα, έχει ύψος 12 μέτρα, μήκος 50 και το μεγαλύτερο τόξο έχει άνοιγμα 8,75 μέτρα.
Κατά την Ύστερη Βυζαντινή εποχή πήρε τη σημερινή του μορφή, με τα πολλά ορθογώνια ανακουφιστικά ανοίγματα, και συγκεκριμένα το 1441, όταν ανακατασκευάστηκε από τον Ραούλ Μανουήλ Μελική, γόνο σπουδαίας βυζαντινής οικογένειας.
Για τη γέφυρα αυτή ο δρ Αργύρης Π. Πετρονώτης αναφέρει: «Η γέφυρα της Καρύταινας, από όσα γνωρίζω, προσφέρει μοναδικά παράδειγμα σημαντικής υδροδυναμικής βελτίωσης της γεφυροποιίας στην υστεροβυζαντινή περίοδο: το σώμα της δεν είναι ευθύγραμμο σε κάτοψη, αλλά παρουσιάζει ελαφριά κύρτωση προς τα ανάντη, ώστε να μπορεί να αντιστέκεται αποτελεσματικότερα στην ορμή του ποταμού σε ώρα πλημμύρας».
Η μεσαία καμάρα ανατινάχτηκε στο τέλος της δεκαετίας του '40, κατά τον εμφύλιο πόλεμο.
Στον Ατσίχολο και στην Αρχαία Γόρτυνα
Γέφυρα Ατσίχολου / Atsicholos stone bridge 37.511466, 22.038132
Ποταμός Λούσιος / Lousios river
Πέτρινο μονότοξο γεφύρι με ισλαμίζον τόξο με πιθανή κατασκευή αρχές του 19ου αιώνα.
Γεφύρι Κόκορη ή Πολυγένη 37.539644, 22.046216
Λούσιος ποταμός / Lousios river
Στην Αττική κοντά στο Γραμματικό βρίσκεται η γέφυρα του Haton. Εξυπηρετούσε την γραμμή του τραίνου των μεταλλείων του Γραμματικού για τη μεταφορά του μεταλλεύματος στο Λυμνιώνα. O Haton λέγεται ότι σχεδίασε και τις γέφυρες του οδοντωτού στο Βουραικό. Η διασταύρωση του καλοπατημένου χωματόδρομου που οδηγεί στο γεφύρι είναι πάνω στην ασφάλτινη διαδρομή Γραμματικό - Σέσι.
Γέφυρα του Haton / Haton bridge - Attica / 1892
(38.204855 , 23.983932)
photos:2015
Κοντά στη Δαφνούλα Ασωπίας στη Βοιωτία βρίσκεται το ομώνυμο γεφύρι. Δυνατότητα προσέγγισης υπάρχει και από την Ασωπία, δυτικά από τα Οινόφυτα αλλά και από τα Σκούρτα βορειοδυτικά της Πάρνηθας. Προτιμήστε τη δεύτερη επιλογή, γιατί ο χωματόδρομος είναι λιγότερος και καλύτερος. Η απόσταση από τον κεντρικό χωματόδρομο μέχρι το γεφύρι είναι μικρή (200m) σε επίπεδη επιφάνεια.
Η γέφυρα είναι φρεσκοσυντηρημένη .
Γέφυρα Δαφνούλας /Dafnoulas bridge - Boeotia
(38.261144, 23.463168)
Ποταμός Ασωπός / Asopos river
photos:2016
Δεν έχουμε πληροφορίες για το πανέμορφο αυτό γεφύρι του Ασωπού. Είναι ωστόσο ανακαινισμένο πρόσφατα.
Θα μείνουμε στη Βοιωτία και θα πάμε στη Λειβαδιά. Θα την προσπεράσουμε με κατεύθυνση νοτιοδυτική και θα κάνουμε αριστερά για Ανάληψη. Πριν το χωριό θα ξανακάνουμε αριστερά και στη θέση αυτή (38.425366, 22.865305) θα αφήσουμε το όχημά μας. Εδώ θα βρούμε μεγάλη ενημερωτική πινακίδα για το μνημείο και την αρχή για το καλογραμμένο μονοπάτι προς το γεφύρι (σήμανση με κόκκινο ρόμβο και τον αριθμό 21). Ο χρόνος είναι περίπου 1h πηγαινέλα.
Τρίχινο γεφύρι /Trichino bridge - Levadia /15ος-16ος αιώνας /15th-16th century
(38.426417, 22.870267)
photos:2016
info: http://www.medievalroutes.gr/media/1174/pra-sines-politistike-s-diadrome-s_1.pdf
Το πιο σημαντικό στοιχείο για τη δημιουργία μιας πόλης αλλά και την επιβίωσή της στο πέρασμα του χρόνου είναι η εξασφάλιση του νερού. Στην προσπάθεια αυτή κατασκευάζονται γέφυρες, υδραγωγεία, κρήνες, στέρνες, δεξαμενές. Η ύπαρξή του σε περιόδους πολιορκίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την άμυνα της πόλης. Σε κοιλάδες και σε φαράγγια, εξαιτίας της ιδιομορφίας του εδάφους, έχτιζαν τοξωτές γέφυρες και υδραγωγεία, πάνω στα οποία στηριζόταν ο αύλακας που μετέφερε το νερό στην πόλη.
Στο φαράγγι της Έρκυνας, νοτιοδυτικά του μεσαιωνικού κάστρου, χτίστηκε κατά την Οθωμανική περίοδο ένα τέτοιο υδραγωγείο , που μετέφερε το νερό από τα γύρω βουνά στη Λιβαδειά. Η υδατογέφυρα του υδραγωγείου, γνωστή ως
«Τρίχινο Γεφύρι» , ενώνει τις δύο πλευρές του φαραγγιού και πάνω της περνάει ο
αύλακας . Σε κάποια σημεία της πορείας του νερού διατηρούνται και οι πήλινοι αγωγοί, καθώς και το υδραυλικό κονίαμα για τη στεγανότητα. Το γεφύρι αποτελείται από ένα κεντρικό λεπτότατο τόξο (καμάρα) και δύο τοξωτά ανοίγματα (το δυτικό είναι οξυκόρυφο, ισλαμικό). To κύριο οικοδομικό υλικό είναι ο τοπικός τεφροκύανος ασβεστόλιθος.
Σώζει δύο οικοδομικές φάσεις, κατασκευές και επισκευές, η μία τοποθετείται
στην πρώιμη Οθωμανική περίοδο (15ος-16ος αιώνας) και η δεύτερη στους ύστερους οθωμανικούς χρόνους (17ος-18ος αιώνας). Η περιοχή στην οποία βρίσκεται παρουσιάζει ιδιαίτερη ομορφιά και βλάστηση.
Σειρά έχει η Ευρυτανία και η περιοχή των Αγράφων με το γεφύρι τους, η γέφυρα του Μπλο , το γεφύρι της Βίνιανης και το γεφύρι στον παλιόμυλο της Αν. Φραγκίστας
Πετρογέφυρο Αγράφων / Agrafa bridge - Evritania / 1650-1750
(39.137510, 21.641253)
photos:2016
Μήκος / length : 27,30m
πλάτος / width : 2m
ύψος / heιgth: 14,60m
Ύψος καμάρας: 10m
Άνοιγμα καμάρας: 23m
Πετρογέφυρο, λέγεται το γεφύρι που είναι κάτω από το χωριό Άγραφα και ενώνει τις δύο όχθες του ρέματος Μπαρτσιά, λίγο μετά τη συμβολή του με το Σπορόρρεμα . Πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο και όμορφο μονότοξο γεφύρι με καμπύλη ράχη που φέρει προστατευτικά πεζούλια (ύψους πενήντα εκατοστών) και είναι θεμελιωμένο ανάμεσα σε δύο βράχους, ενώ τα «πόδια» του ακουμπούν μέσα στη κοίτη του ποταμού.
Στο παρελθόν, διευκόλυνε τους ταξιδιώτες που πηγαίνανε από τα Άγραφα προς την Βαρβαριάδα και από εκεί προς το γεφύρι του Μανώλη. Σήμερα όμως, έχει αχρηστευτεί, από τον αμαξιτό δρόμο που οδηγεί στα Άγραφα. Στέκεται παραμερισμένο και κρυμμένο πίσω από τα κλαδιά των πλατάνων που πυκνώνουν το τοπίο και κρύβουν τα πάντα γύρω τους, και γι’ αυτό διακρίνεται μόνο η κορυφή της καμάρας του.
Οι κάτοικοι της περιοχής ωστόσο, κόβουν τα κλαδιά αυτά, όχι μόνο για να το βγάλουν από την αφάνεια και να το κάνουν ορατό στους επισκέπτες, αλλά και για να το προστατεύουν από τις φθορές, όταν ο αέρας δυναμώνει. Άλλωστε, το γεφύρι, μαζί με έναν νερόμυλο που είναι εκεί κοντά αποτελούν τα αξιοθέατα της περιοχής που προσκαλούν τους ταξιδιώτες για μια στάση.
Γέφυρα Μπλο / Blo bridge - Evritania / 1650-1750
(39.152564, 21.621134)
Ποταμός Αγραφιώτης / Agrafiotis river
photos:2016
Στο σημείο που υπάρχει σήμερα η τσιμεντένια γέφυρα του Αγραφιώτη, στη διασταύρωση από Άγραφα προς Τροβάτο από τη μία και προς Επινιανά από την άλλη και δίπλα από την εκβολή του Ασπρορρέματος, βρίσκονται τα ερείπια ενός μονότοξου γεφυριού, θεμελιωμένου στις βραχώδεις όχθες του Αγραφιώτη. Το μονοπάτι που πέρναγε από εκεί, οδηγούσε από τα Άγραφα και τον οικισμό Παπαποστόλη, κάτω από την περιοχή Σκάρος, στο μοναστήρι της Στάνας και τα Επινιανά .
Στις μέρες μας, από το γεφύρι αυτό σώζονται μόνο οι δύο προσβάσεις του. Στην πλευρά προς τα Άγραφα, από τη λιθοδομή εξέχουν τρία ξύλινα δοκάρια, επάνω στα οποία ίσως στηριζόταν κάποια πρόχειρη κατασκευή, που φτιάχτηκε μετά την πτώση της καμάρας, όμοιας με αυτή που σήμερα κατασκεύασε στο ίδιο σημείο, το δασαρχείο Καρπενησίου .
Οι ντόπιοι έχουν να διηγούνται ότι, κάτω από το γεφύρι, σχηματιζόταν συχνά μία λίμνη, όταν οι κατεβασιές του Ασπρορρέματος, με τα μπάζα του δημιουργούσαν ένα φράγμα στα νερά του Αγραφιώτη. Οι λίμνες αυτές διατηρούνταν, μέχρις ότου μια μεγάλη κατεβασιά του Αγραφιώτη, παρέσερνε το φράγμα και καθάριζε την κοίτη. Πιθανόν, στη διάρκεια μιας τέτοιας νεροποντής, να παρασύρθηκε το γεφύρι και να έπεσε.
Γέφυρα Βίνιανης / Vinianis bridge - Evritania / 1675 - 1691
(38.979660, 21.698215)
Ποταμός Μέγδοβας / Megdovas river
photos:2016
Μήκος/ length : 33m
πλάτος / width : 2,20m
ύψος / heιgth: 8,50m
Ύψος καμάρας: 7,70m
Άνοιγμα καμάρας: 18,00m
Το γεφύρι της Βίνιανης βρίσκεται χτισμένο μεταξύ του ομώνυμου χωριού και του Στενώματος στο Μέγδοβα, επάνω στον παλιό δρόμο – μονοπάτι, που συνέδεε το Καρπενήσι με τα Άγραφα και το Βάλτο. Μαζί με τα γεφύρια του Μανώλη στον Αγραφιώτη και της Τατάρνας στον Αχελώο, ήταν τα μοναδικά ασφαλή περάσματα των ποταμών, στον άξονα αυτό. Τα τρία αυτά γεφύρια χτίστηκαν «επάνω στον μεγάλο διαμετακομιστικό δρόμο, που στα αρχαία καθώς και στα νεότερα χρόνια διέσχιζε την Ελλάδα από τη Λαμία διαμέσου Καρπενησίου προς την Άρτα ή την Αμφιλοχία, βόρεια και νότια του Αμβρακικού κόλπου
Γέφυρα Πλαιόμυλου / Paliomilou bridge - Fragista - Evritania
(38.958597, 21.626370
photos:2016
Μήκος / length : 14,40m
πλάτος / width : 1,50m
ύψος / heιgth : 4,20m
ύψος καμάρας: 0,80m
άνοιγμα καμάρας: 4,80m
Πρόκειται για μια υδραγωγό γέφυρα χτισμένη σε άγνωστη ημερομηνία στο ρέμα Πλατανάκια.
Φεύγοντας από την Ανατολική Φραγκίστα με κατεύθυνση το Καρπενήσι θα συναντήσουμε στο δεξί μας χέρι το ρέμα Πλατανάκια και περπατώντας περίπου 200 μ. μέσα στο ρέμα θα βρούμε το γεφύρι. Υπάρχει ενημερωτική πινακίδα στο σημείο.
Σχόλιο Horizon-Levante:
Το γεφύρι είναι σε κακό χάλι παρατημένο στο έλεος των δέντρων που έχουν φυτρώσει μέσα στη λιθοδομή του.
Τελευταίος προορισμός η Αιτωλοακαρνανία. Η γέφυρα της Βέργας, της Τέμπλας και του Αυλακίου.
Γέφυρα Βέργας / Vergas bridge - Aitoloacarnania
(38.926223, 21.357142)
Ποταμός Ίναχος / Inachos river
photos:2016
info: http://www.petrinagefiria.com
Ύψος Τόξου / heιgth: 9m
Μήκος Καταστρώματος / length: 36m
Πλάτος Καταστρώματος / width: 2,40m
Άνοιγμα Τόξου: 18,00 μ.
Horizon-Levante:
Το γεφύρι βρίσκεται στα δεξιά του δρόμου (υπάρχει σχετική πινακίδα) από Νέα Μαλεσιάδα προς Νέο Χαλκιόπουλο στο Δήμο Ινάχου στην Αιτωλοακαρνανία. Είναι σε άριστη κατάσταση μετά από πρόσφατη συντήρηση. Γεφυρώνει τον ποταμό Ίναχο.
Γέφυρα Τέμπλας / Temblas bridge - Aitoloacarnania / 1909
(39.100694, 21.433871)
Ποταμός Αχελώος / Acheloos river
pfotos:2016
info:http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=19409
Στα ΒΔ του Ν. Ευρυτανίας στον Αχελώο ποταμό, πριν την τεχνητή λίμνη Κρεμαστών, βρίσκεται η γέφυρα της Τέμπλας που ενώνει το Ν. Ευρυτανίας με το Ν. Αιτωλοακαρνανίας. Παλιότερα υπήρχε ξύλινη κατασκευή απ΄όπου πήρε την ονομασία της η σημερινή γέφυρα. Σύμφωνα με πληροφορίες των κατοίκων χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Χ. Κύρκο. Πρόκειται για εντυπωσιακή λιθόκτιστη κατασκευή. Αποτελείται από μια κεντρική καμάρα μεγάλων διαστάσεων που γεφυρώνει το πλάτος της κοίτης του ποταμού και οκτώ μικρότερα ανακουφιστικά τόξα ασύμμετρα τοποθετημένα στις δύο πλευρές. Έχει επιβλητικό όγκο απόλυτα εναρμονισμένο στο περιβάλλον του και αξιόλογες κατασκευαστικές και διακοσμητικές λεπτομέρειες οι οποίες συνθέτουν ένα αρμονικό σύνολο.
Σχόλιο Horizon-levante:
Λίγο πριν συναντήσει το γεφύρι ο ποταμός δημιουργεί μια πολύ ωραία αμμουδερή παραλία. Το καλοκαιράκι που το ποτάμι είναι στα "κάτω του" δεν λείπουν τα πλατσουρίσματα. Είναι πραγματικά πολύ όμορφα.
Γέφυρα Αυλακίου / Avlaki bridge - Aitoloacarnania / 1911
(39.166331, 21.388949)
Ποταμός Αχελώος / Acheloos river
photos:2016
info: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=6905
Πρόκειται για ένα λίθινο γεφύρι που βρίσκεται στην επαρχία Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, επί του ποταμού Αχελώου. Ενώνει το Νομό Αιτωλοακαρνανίας με τους Νομούς Καρδίτσας και Ευρυτανίας. Το γεφύρι άρχισε να χτίζεται το 1907 και τελείωσε το 1911. Απασχολήθηκαν 60 μαστόροι Ηπειρώτες και 60 εργάτες από τα γύρω χωριά του Βάλτου.
Πρόκειται για ζωτικό για την περιοχή έργο, γιατί από εκεί περνούσαν οι κάτοικοι των γύρω χωριών για τους αλευρόμυλους και τις νεροτριβές που υπήρχαν στην απέναντι όχθη, στο Μουζάκι, στην Καρδίτσα και στο Καρπενήσι.
Πριν την κατασκευή της γέφυρας, οι κάτοικοι περνούσαν το ποτάμι με κίνδυνο της ζωής τους, χρησιμοποιώντας πότε σχοινιά, πότε ξύλα και πότε περαταρίες, άλλοτε πλωτές και άλλοτε εναέριες.
Γεφύρι και τοποθεσία πραγματικά εντυπωσιάζουν. Αποτελείται από κεντρικό τόξο που ακολουθεί την τροχιά του κύκλου, ενώ υπάρχουν τέσσερα βοηθητικά μικρότερα τόξα, ένα δεξιά και τρία αριστερά, που ψηλώνουν μακρόστενα, ορθογώνια στο σχήμα, αλλά η στέψη τους παραμένει αψιδόμορφη.
Σχόλιο Horizon-Levante:
Το γεφύρι έχει υποστεί σοβαρές ζημιές στη λιθοδομή του. Από την πλευρά της Αιτωλοακαρνανίας υπάρχει πινακίδα που απαγορεύει την προσπέλαση του από οχήματα, από την άλλη πλευρά όμως της Ευρυτανίας δεν υπάρχει απαγορευτική πινακίδα. Ελλάδα το μεγαλείο σου......