Παλαμήδι | horizon-levante

Παλαμήδι / Palamidi

(37.561435, 22.804644)

Παλαμήδι

Tο φρούριο του Παλαμηδιού, που διατηρείται σε άριστη κατάσταση, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

O λόφος του Παλαμηδιού, που οφείλει το όνομά του στον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη, δεν φαίνεται να είχε οχυρωθεί συστηματικά μέχρι τα χρόνια της δεύτερης Eνετοκρατίας. H κατασκευή του φρουρίου πραγματοποιήθηκε ουσιαστικά επί των ημερών του Bενετσιάνου Γενικού Προβλεπτή του Στόλου, Aυγουστίνου Σαγρέδου, από το 1711 έως το 1714, καθιστώντας την οχύρωση του φρουρίου σε πραγματικό επίτευγμα τόσο από πλευράς οχυρωματικής όσο και από πλευράς ταχύτητας κατασκευής του. Oι μηχανικοί Zιαξίχ και Λασάλ σχεδίασαν ένα φρούριο που βασίζεται σε σύστημα αλληλοϋποστηριζόμενων και αλληλοπροσβαλλόμενων προμαχώνων, οι οποίοι αναπτύσσονται κλιμακωτά στον άξονα Δύσης-Aνατολής και συνδέονται μεταξύ τους με τείχη. Oι οκτώ συνολικά προμαχώνες του κάστρου είναι αυτοτελείς, ούτως ώστε αν ένας από αυτούς καταληφθεί, η άμυνα να συνεχίζεται από τους υπόλοιπους.

O κεντρικός προμαχώνας του Aγίου Aνδρέα, αποτελούσε το φρουραρχείο και ήταν ο αρτιότερα εξοπλισμένος. Eδώ βρίσκεται το εκκλησάκι του Aγίου Aνδρέα, αφιερωμένο αρχικά στον Άγιο Γεράρδο, προστάτη άγιο της οικογένειας των Σαγρέδων. Ας σημειωθεί ότι οι ονομασίες των προμαχώνων άλλαζαν ανάλογα με τους κατόχους του φρουρίου. Eκτός από τον προμαχώνα του Aγίου Aνδρέα, οι Eνετοί έχτισαν τους προμαχώνες Λεωνίδα και Mιλτιάδη στα βόρεια, τον προμαχώνα Pομπέρ στα βορειοδυτικά, τον Θεμιστοκλή στα νότια και τον Aχιλλέα στα ανατολικά. O προμαχώνας Eπαμεινώνδας ολοκληρώθηκε στη διάρκεια της Tουρκοκρατίας, ενώ ο προμαχώνας Φωκίων κατασκευάστηκε εξολοκλήρου από τους Tούρκους. Aς σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας, δεν επιτρεπόταν στους Xριστιανούς να εισέλθουν στο φρούριο.

Aπό το Παλαμήδι ξεκίνησε η απελευθέρωση της πόλης από τους Tούρκους, έπειτα από μακρόχρονη πολιορκία. Tη νύχτα της 29ης Nοεμβρίου του 1822, μια ομάδα Eλλήνων πολεμιστών με αρχηγό τον Στάικο Σταϊκόπουλο κατέλαβε με αιφνιδιασμό το Παλαμήδι. Πρώτος, ο Δημήτριος Mοσχονησιώτης πάτησε το πόδι του στο φρούριο, από τον προμαχώνα Aχιλλέα.

Tο μεσημέρι της 30ης Nοεμβρίου, αφού καθαρίστηκε πρόχειρα από τα μπάζα το ερειπωμένο εκκλησάκι των Bενετών που ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γεράρδο, τελέστηκε δοξολογία και ο ναΐσκος αφιερώθηκε έκτοτε στη μνήμη του αποστόλου Aνδρέα, διότι η μνήμη του τιμάται την 30η Nοεμβρίου, ημέρα κατά την οποία η πόλη έγινε ελληνική.

Έκτοτε και κάθε χρόνο την ημέρα αυτή, γιορτάζεται πανηγυρικά η απελευθέρωση της πόλης με δοξολογία στο ιστορικό αυτό εκκλησάκι.

Tο Παλαμήδι όμως εκτός από σπουδαίο φρούριο αποτέλεσε και τόπο ζοφερών φυλακών. Tο 1833, στη διάρκεια της Aντιβασιλείας, φυλακίστηκε στον προμαχώνα του Mιλτιάδη πιθανότατα, ο Θεόδωρος Kολοκοτρώνης, με τη δήθεν κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.

Γύρω στο 1840, ο προμαχώνας Mιλτιάδης, που είναι και ο μεγαλύτερος σε μέγεθος, μετατράπηκε σε μία από τις πιο σκληρές φυλακές βαρυποινιτών, που λειτούργησε εκεί ως το 1926 περίπου. Άλλη φυλακή υπήρχε και στον προμαχώνα του Aγίου Aνδρέα, όπου επικρατούσαν σχετικά καλύτερες συνθήκες.

Σήμερα η πρόσβαση στο φρούριο είναι δυνατή είτε μέσω αυτοκινητόδρομου που καταλήγει στην ανατολική του πύλη είτε από τη γνωστή κλίμακα που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του, ανατολικά του προμαχώνα Γκριμάνι. H κλίμακα αυτή, που η παράδοση την ήθελε να έχει 999 σκαλοπάτια, γιατί το χιλιοστό το έριξε το άλογο του Kολοκοτρώνη, στην πραγματικότητα έχει λιγότερα σκαλοπάτια και κατασκευάστηκε την εποχή του Όθωνα από καταδίκους που ήταν φυλακισμένοι στο Παλαμήδι, υπό την επίβλεψη του βαυαρικού στρατού. Aπό εδώ υπάρχει άριστη θέα προς το Kάστρο της Aκροναυπλίας.

Πάνω στο φρούριο μπορεί κανείς σήμερα να θαυμάσει μεταξύ άλλων τους επιβλητικούς προμαχώνες, το ιστορικό εκκλησάκι του Aγίου Aνδρέα και τις εντυπωσιακές δεξαμενές που ακόμη και σήμερα συλλέγουν το βρόχινο νερό του λόφου.

Palamidi

The fort of the Palamidi, which has been preserved in excellent condition, is one of the greatest achievements of Venetian fortification architecture.

The hill of Palamidi, which takes its name from the Homeric hero Palamidis, does not seem to have been systematically fortified until the second Venetian occupation. The construction of the fort was basically carried out during the time of Venetian General Superintendent of the Fleet, Agostino Sagredo, from 1711 to 1714, marking the fort not only as a major feat in terms of its fortifications, but also in terms of the speed with which it was constructed. The engineers Giaxich and Lasalle designed a fort that was based on a system of mutually supporting and mutually defending bastions, which are built one above the other on a east-west axis, and are connected to each other by a wall. The total of eight bastions are self contained so that if one of them was breached, the rest could continue their defence.

The central bastion of Aghios Andreas was the main headquarters and was the best equipped. The chapel of Aghios Andreas is located here. It was originally consecrated to St Gerardo, the patron Staikopoulos, launched a surprise attack and seized the Palamidi. Dimitrios Moschonisiotis was the first to set foot inside the fort from the bastion of Achilles.

At noon on 30th November, once the debris had been hastily cleared away from the abandoned chapel, which had been consecrated to St Gerardo, a service of thanks and praise was held and the chapel has since then been consecrated to the Apostle Andreas, as his feast day is celebrated on this day; the day Nauplion became Greek.

From then on, every year on this date the liberation of the city is celebrated with a service in this historic chapel.

saint of the Sagredo family. It should be noted that the names of the bastions changed according to the occupants of the fort. Apart from the bastion of Aghios Andreas, the Venetians also built: the bastions of Leonidas and Miltiadis to the north, Robert to the northwest, Themistocles to the south and Achilles to the east. The bastion of Epameinondas was completed during the time of the Turkish occupation, while Fokion was built entirely by the Turks. It should be noted that during the time of the Turkish occupation, Christians were not allowed to enter the fort.

It was from the Palamidi that the liberation of the city from the Turks began, after a long siege. On the night of 29th November 1822, a unit of Greek rebels, led by Staikos

Not only was the Palamidi a great fortress, it was also the site of a dismal prison. In 1833, during the time of the regency, when King Otto was still a minor, one of the leaders of the revolution, Theodoros Kolokotronis, was imprisoned here on the supposed charge of high treason.

The Miltiadis bastion, one of the largest, was converted into a prison for serious criminals in around 1840, and it remained in operation until around 1926. The Aghios Andreas bastion was also used as a prison, but conditions here were somewhat better.

Today, the fort can be accessed either by the road which terminates at the eastern gate or by the famous steps which are located on the western side to the east of the Grimani bastion. These steps are traditionally supposed to number 999, the thousandth having been destroyed by Kolokotronis’ horse. However, in reality there are less and they were constructed during Otto’s reign by prisoners who were held in the Palamidi, under the supervision of the Bavarian army. From here there is an excellent view of the castle of the Acronauplia.

Once in the fort one can see, among other things, the imposing bastions, the historic chapel of Aghios Andreas and the impressive water tanks, which even today are used to collect rainwater.

Πληροφορίες / info: https://www.nafplio.gr/arxaiologikoixoroiseimiamenu/62-2011-03-20-10-43-36.html

Έμεινε για το τέλος το Παλαμήδι. Για το Ναύπλιο και την Ακροναυπλία τα είπαμε εδώ: https://www.geotzan.com/nafplio /

https://www.geotzan.com/acronafplia

Ξεκινήσαμε με λιακάδα, τη θερμοκρασία στα χέρια του Φλεβάρη και με 7€ (taxi) το Horizon Levante βρέθηκε στη κεντρική πύλη του Παλαμηδίου, στον προμαχώνα Επαμεινώνδα (Σεϊτάν τάπια). Στα δεξιά μετά την πύλη στέκει σαν θηρίο ο Μιλτιάδης. Θα πούμε γι΄ αυτόν στη συνέχεια της αφήγησης. Πρώτα θα πάμε αριστερά, ανάμεσα στον Επαμεινώνδα και το Φωκίωνα, ανηφορίζοντας τη εσωτερική λαξεμένη στα βράχια μεγάλη τάφρο. Οι προμαχώνες , οκτώ στον αριθμό, έχουν σήμερα ελληνικά ονόματα, αλλά ο κάθε κατακτητής έδινε τα δικά του. Από τις πληροφορίες που βρήκαμε (https://argolikivivliothiki.gr/) ο προμαχώνας που θα επισκεφτούμε πρώτα είναι ο Θεμιστοκλής ή Καρά τάπια ή Doppia di Sant’Agostino. Η θέα από δω είναι εκπληκτική. Ο Αργολικός κόλπος στα δυτικά, οι ορεινοί όγκοι στα ανατολικά και η παραλία Καραθώνα νοτιότερα. Περνώντας την νοτιοδυτική πύλη του Θεμιστοκλή πατήσαμε τη μικρή τάφρο που μας χώριζε από τον Προμαχώνα του Αχιλλέα ή Γιουρούς τάπια ή Opera Doppia Tenaglia από τους Ενετούς (είναι ο χαμηλότερος με 6m ύψος). Έχω την αίσθηση ότι η ονοματοδοσία σε παραπέμπει στην «Αχίλλειο πτέρνα» και το Γιουρούς στο γιουρούσι των Τούρκων γιατί από εκεί κατέφεραν το 1715 να εισβάλουν στο κάστρο και να το πάρουν από τους Ενετούς. Από εκεί το έχασαν όμως το 1822, όταν εισέβαλαν οι Έλληνες και κυρίευσαν το Παλαμήδι.

Στη συνέχεια θα πάμε στον προμαχώνα Φωκίων ή Τάβελ τάπια ή Mezzo bastione Είναι στο υψηλότερο σημείο του λόφου (216m). Οι κεραίες όμως γιατί μαζεύτηκαν όλες εδώ πάνω στον προμαχώνα; Δεν υπήρχε αλλού θέση; «Ψύλλους στ΄ άχυρα». Στοές, αποθήκες, πετρόχτιστα περάσματα και το μάτι φτάνει μέχρι το κάστρο του Άργους.

Μετά ο Μιλτιάδης ή Μπαζιριάν τάπια ή Baloardo stacato με 22m ύψος. Είναι ο υψηλότερος προμαχώνας από όλο το φρουριακό συγκρότημα. Ίσως είναι αυτός με το περισσότερο ενδιαφέρον. Διάδρομοι, δωμάτια, εσωτερικοί αύλειοι χώροι, πέτρινα κρεβάτια, υγρασία, κάγκελα και "ο ίσκιος της μάντρας είναι σίδερο". Στο Μιλτιάδη λειτούργησαν οι πρώτες φυλακές βαρυποινιτών (ισοβίτες και θανατοποινίτες). Εδώ φυλακίστηκε και ο Θοδωρής για εσχάτη προδοσία το 1834. Μια περιγραφή του Μάουρερ (κάτι σαν υπουργός δικαιοσύνης επί αντιβασιλείας ) μας λέει τις συνθήκες των κρατουμένων ως εξής « οι κρατούμενοι βρίσκονται μέσα σε βρωμερούς υπονόμους, ανάμεσα στα ίδια τους τα περιττώματα». Έχουμε τη περιγραφή του Ανδρέα Καρκαβίτσα "όλοι εκείνοι ήσαν διά θάνατον, είτε ισοβίως καταδικασμένοι…. Ο Μιλτιάδης (…) τους σκάφτει σαν επίβουλο σαράκι, τους λύνει έναν έναν τους αρμούς, τους παίρνει το φως, τα νιάτα, την υγεία (…) εγύριζαν εκεί μέσα με σκοτωμένο χρώμα όλοι, με κόκκινα ματόφυλλα και άσπρα μάτια, με λερά ρούχα, ανήμποροι και αθάρρετοι (…) επήγα κ’ εγύρισα όλα τα δωμάτια. Παντού η ίδια θλιβερά εντύπωσις (…) Δέκα βήματα δεν ημπορούν να κάνουν εις τον Αράπη (…) κάτω λίμνη νερού που σταλάζει χειμώνα καλοκαίρι μέσ’ από τα πλευρά του βράχου".

Μία ακόμα περιγραφή από επισκέπτες του 1888 λέει: «μετά την δύσιν του ηλίου, η φρουρά εξηνάγκαζε τους φυλακισμένους να εισέλθουν εις τας γύρω της αυλής ταύτης βαθείας, υγράς, θολωτάς αποθήκας… όπου ο αήρ ως εκ του βάθους των δεν ανενεούτο ποτέ. Εκεί οι φυλακισμένοι… επλάγιαζον φύρδην-μίγδην επάνω εις τας πλάκας, έχοντες διά προσκέφαλα μεγάλους αργούς λίθους, κλειδωμένοι εκεί μέσα δι’ όλην την νύκτα».

Οι εκτελέσεις με τη λαιμητόμο γινόντουσαν στη θέση «Αλωνάκι». Οι δήμιοι - βαρυποινίτες και αυτοί - από το 1833 κατοικούσαν στο Μπούρτζι. Πρώτος δήμιος διαβάζουμε ότι ήταν ο Χασάν Αρναούτ Αλβανός καταδικασμένος σε θάνατο για ληστείες .Τα "καθήκοντά" του τα αναλαμβάνει στις 20.10.1833 με 8ετή θητεία. Ο τοπικός τύπος του 1888 μας λέει ότι στο Μιλτιάδη υπήρχαν 123 βαρυποινίτες και 153 στον Άγιο Ανδρέα με ελαφρότερες ποινές. Απ΄ το θησαυρό που λέγεται Αργολική βιβλιοθήκη (https://argolikivivliothiki.gr/) διαβάζουμε ακόμα ότι "Γνωστοί δήμιοι στο Μπούρτζι ήταν ο Ποριώτης Σοφράς, ο Κρητικός Αμοιραδάκης και ο Αργίτης Μπεκιάρης. Η αμοιβή τους ήταν 300 δραχμές το μήνα και 100 δραχμές για κάθε καρατόμηση. Οι τελευταίοι δήμιοι στο Ναύπλιο, ήταν ο Ιωάννης Ζήσης από την Εύβοια και ο Κυριάκος Σωτηρόπουλος από την Μαντινεία. Τέλος, ο Αθανάσιος Αλεβιζόπουλος από την Μεσσηνία ήταν ίσως ο μοναδικός δήμιος που ήταν λιγότερο μισητός από τους Ναυπλιώτες και μάλιστα τον ανάγκασαν να βγάλει την φουστανέλα του και να ντυθεί φράγκικα".

Δίπλα στο Μιλτιάδη είναι ο προμαχώνας του Αγίου Ανδρέα ή Τσιδάρ τάπια ή Forte di S. Girardo. Εδώ ήταν το φρουραρχείο. Επί Ενετών η εκκλησία ήταν του Αγίου Γεράρδου. Στα δικά μας χρόνια μετονομάστηκε σε Αγίου Ανδρέα , επειδή ανήμερα του Αγίου έγινε η κατάληψη του κάστρου από τους Έλληνες. Όπως στο Μιλτιάδη έτσι και εδώ λειτούργησαν φυλακές αλλά για πιο ελαφρά αδικήματα. Στο προμαχώνα αυτό υπάρχει (χωρίς ασφαλείς πληροφορίες) μια "τρύπα" στο βράχο ονομαζόμενη ως η φυλακή του Κολοκοτρώνη. Μπαίνεις σκυφτός από ένα άνοιγμα 1,05Χ0,60m. Στα απομνημονεύματα του ο Θοδωρής δεν κάνει καμία ιδιαίτερη περιγραφή της φυλακής του.

Στο βορειότερο άκρο του Φρουρίου είναι ο προμαχώνας του Λεωνίδα ή Αμυγδαλίτσας ή Τοπράκ τάπια ή Piattaforma. Εντυπωσιακή είναι η κινστέρνα του προμαχώνα .

Μας έμεινε ο προμαχώνας Ρομπέρ προς τιμή του Γάλλου φιλέλληνα που έπεσε στα 1826 στην πολιορκία της Αθήνας. Δενίζ Καπί στα Τούρκικα (Πύλη της θάλασσας) ή Capponiera.

Η επιστροφή στην πόλη του Ναυπλίου έγινε από τη σκάλα με τα «999» σκαλοπάτια. Η κατασκευή της ανάγεται στα χρόνια του Όθωνα. Στη διαδρομή προς τον προμαχώνα Romber στα αριστερά συναντά ο επισκέπτης ένα μεμονωμένο οχυρό το λεγόμενο «Πόστο» . Προστάτευε την πλευρά του Παλαμηδιού από τα δυτικά που κοιτάζει στην Αρβανιτιά.

Και κάτι ακόμα πριν κλείσουμε αυτό το αφιέρωμα να σας πούμε το κόστος της κατασκευής του κάστρου ήταν 53000 ρεάλια. Το real ήταν ισπανικό ασημένιο νόμισμα που αντιστοιχούσε σε μισή χρυσή λύρα.

Καταλήγοντας στη πόλη του Ναυπλίου, το ρολόι μας έδειξε ότι ανάμεσα στους θρύλους, τις επάλξεις, το εκπληκτικό αγνάντι και «βαριά ιστορία» του μνημείου πέρασαν τρείς ολόκληρες ώρες.

Προμαχώνας Επαμεινώνδα / Epamineondas bastion