Orhomenos / Haironeia
Ορχομενός / Χαιρώνεια
38.492845, 22.974849 / 38.495064, 22.848378
Η είσοδος του ταφικού μνημείου / The entrance of the monument - Ορχομενός / Orhomenos
Ο Λέων της Χαιρώνειας / The Lion of Haironeia
Ίδια εποχή και μήνα. Πέρσι, Άνοιξη του 2017. Ο αριθμός ακόμα ήταν άρτιος......το πουλάκι μου "κρατούσε" τον Παυσανία και διάβαζε για τον αρχαίο Ορχομενό και τη Χαιρώνεια. Μπορούσε να διαβάζει ατέλειωτες ώρες ταξιδεύοντας. Εγώ θα έβγαζα τα συκώτια μου.
Άκου τι γράφει μου έλεγε ο Παυσανίας για τα πλούτη του Μυνία, του βασιλιά του Ορχομενού. " Ο Μυνίας είχε τόσο μεγάλα έσοδα, ώστε να ξεπεράσει σε πλούτο όλους τους προηγούμενούς του και θησαυροφυλάκιο έκτισε ο Μυνίας πρώτος απ΄ όσους ξέρουμε για να αποθέσει τα πλούτη του". Και συνεχίζει η αφήγηση. "Ο Θησαυρός του Μυνία που είναι κτίσμα θαυμαστό κι από κανένα άλλο κατώτερο μέσα στην ίδια την Ελλάδα ή αλλού έχει οικοδομηθεί ως εξής : είναι λίθινος κυκλικού σχήματος και όχι υπερβολικά οξυκόρυφος, ο λίθος της κορυφής λένε πως εξασφαλίζει τη συνοχή " και ότι " Οι Έλληνες είναι φαίνεται, δεινοί να λογαριάζουν περισσότερο τα αξιοθαύμαστα που υπάρχουν έξω από τη χώρα τους κι όχι του τόπου τους, έτσι διακεκριμένοι συγγραφείς περιέγραψαν λεπτομερέστατα τις πυραμίδες των Αιγυπτίων, ενώ δεν έκαναν το παραμικρό για το θησαυρό του Μυνία και τα τοίχη της Τίρυνθας που είναι εξίσου αξιοθαύμαστα". Παυσανίου Ελλάδος Περιηγήσεις - Βοιωτικά σελ. 232, 240, 241 (εκδοτική Αθηνών) .
Δηλαδή σε απλή μετάφραση ο Μυκηναϊκός θολωτός τάφος του Μυνία είναι "συγκρίσιμος" με τις αιγυπτιακές πυραμίδες.......για να δούμε τι θα δούμε λοιπόν.
Διασχίσαμε την αποξηραμένη Κωπαΐδα (ο αρχαίος Ορχομενός τότε ήταν παραλίμνιος) και στη διασταύρωση του Κάστρου τραβήξαμε δυτικά. Ο φύλακας του αρχαιολογικού χώρου στον Ορχομενό μας υποδέχτηκε με ιδιαίτερη χαρά αφού οι επισκέπτες όπως μας είπε σπανίζουν. Ο διάδρομος των 30m που οδηγούσε στο ταφικό μνημείο (θόλος του Μυνία) του 13ου αιώνα π.Χ. διάσπαρτος δεξιά και αριστερά με κατακερματισμένα μάρμαρα. Διαβήκαμε την τεράστια είσοδο (5,46m ύψους ). Στη συνέχεια μπήκαμε στον πλευρικό θάλαμο στα δεξιά. Η οροφή ένα πραγματικό αριστούργημα......
Το θέατρο του Ορχομενού (4ου αιώνα) είναι ακριβώς δίπλα στο θησαυρό του Μυνία. Είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Στην κάτω βαθμίδα βρίσκονται μαρμάρινες προεδρίες σπάνιου τύπου.
Σημείωμα του Υπουργείου Πολιτισμού
Ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος, γνωστός ως τάφος του Μινύου, του μυθικού βασιλιά του Ορχομενού, είναι ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μνημεία του είδους του. Βρίσκεται κοντά στα ερείπια του προϊστορικού οικισμού που αναπτύχθηκε στον Ορχομενό και κοντά στο μεταγενέστερο θέατρο της πόλης. Κατασκευάσθηκε το 1250 π.Χ. και σε αυτόν πρέπει να είχαν ταφεί μέλη της βασιλικής οικογένειας του μυκηναϊκού οικισμού, όμως όλα τα πολύτιμα κτερίσματα των νεκρών αφαιρέθηκαν από τυμβωρύχους ήδη κατά την αρχαιότητα. Το μνημείο ήταν ορατό και φημισμένο για πολλούς αιώνες μετά την αρχική του χρήση και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Πρέπει να αποτελούσε αξιοθέατο της περιοχής τουλάχιστον μέχρι και το 2ο αι. μ.Χ., όταν επισκέφθηκε τον Ορχομενό ο περιηγητής Παυσανίας και με θαυμασμό περιέγραψε την κατασκευή της θόλου (9.38.2-3).
Ο τάφος ήταν υπέργειος και ο δρόμος του αρχικά είχε μήκος 30 μ. Η είσοδός του είναι κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο, έχει ύψος 5,46 μ., πλάτος 2,70 μ. στο κατώτερο και 2,43 μ. στο ανώτερο μέρος και έκλεινε με ξύλινη θύρα. Το υπέρθυρό της, που διατηρείται στη θέση του, είναι κατασκευασμένο από μόνο ένα λίθο μήκους περίπου 6 μ. και βάρους πολλών τόνων. Ο θάλαμος είναι κυκλικός, με διάμετρο 14 μ. και περίπου το ίδιο ύψος. Η θόλος, όπως αναφέρει και ο Παυσανίας, ήταν κτισμένη με τον εκφορικό τρόπο και στην κορυφή της υπήρχε το λεγόμενο «κλειδί», ο λίθος που τηρούσε την ισορροπία και τη συνοχή της. Στη βορειοανατολική πλευρά του θαλάμου ανοίγεται μικρό ορθογώνιο πλευρικό δωμάτιο, στο οποίο έμπαινε κανείς από μικρή θύρα ύψους 2,12 μ. Παρόμοιο πλευρικό δωμάτιο υπάρχει σε δύο ακόμη περιπτώσεις βασιλικών τάφων: στο θολωτό τάφο του Ατρέως στις Μυκήνες, που ήταν σύγχρονος με τον τάφο του Μινύου, και στο θολωτό τάφο Α στις Αρχάνες της Κρήτης. Η είσοδος του τάφου και ο κυκλικός θάλαμος είχαν διακοσμηθεί με χάλκινους ρόδακες, όπως δείχνουν οπές στους τοίχους για την προσάρτησή τους, ενώ την οροφή του πλευρικού δωματίου αποτελούσαν τέσσερις ασβεστολιθικές πλάκες με ανάγλυφη διακόσμηση από σπείρες, ρόδακες και άνθη παπύρου. Στο κέντρο του θαλάμου σώζεται μαρμάρινο βάθρο μήκους 5,73 μ., που προστέθηκε κατά την ελληνιστική εποχή και επάνω του ήταν στημένα αγάλματα των θεών.
The Mycenaean tholos tomb, known as the Tomb of Minyas, the mythical king of Orchomenos, near the ruins of the prehistoric settlement of Orchomenos and the city's later theatre, is one of the largest and most important monuments of its kind. The tomb, which was probably built for the members of the royal family of Orchomenos in 1250 BC, was plundered in antiquity. The monument was visible for many centuries after its original use and even became a place of worship in the Hellenistic period. It was probably a famous landmark until at least the second century AD, when Pausanias visited Orchomenos and described the tholos in detail (9, 38, 2-3).
The tomb stood on ground level and had a dromos thirty metres long. Its entrance - 5.46 metres high, 2.70 metres wide at the lower end and 2.43 metres wide at the upper end - was built of limestone (*dark grey Levadhia marble) and had a wooden door. The lintel, still in place today, is six metres long and weighs several tons. The circular chamber is fourteen metres in diameter and was probably the same height. Pausanias relates that the tholos was built in the load displacing technique with a keystone at the very top to hold it together. On the northeast side of the chamber is a small side chamber, accessed by a 2.12 metre high door. A similar side room appears in two other royal graves: the Tomb of Atreus at Mycenae, which is contemporary with the tomb of Minyas, and tholos Tomb A at Archanes, Crete. The entrance and the chamber were decorated with bronze rosettes as shown by the attachment holes on the walls, while the ceiling of the side room consisted of four limestone (green schist) slabs with relief spirals, rosettes and papyrus flowers. In the centre of the chamber is a marble pedestal, 5.73 metres long, which in the Hellenistic period held several statues of gods.
The tomb was entirely preserved at least until the time of Pausanias, who greatly admired its construction. In later centuries the monument was still visible despite its gradual reburial. Early nineteenth century travellers report that the tholos was destroyed. The monument was first excavated by Heinrich Schliemann, Homer's great admirer, whom the legendary wealth of Boeotian Orchomenos undoubtedly tantalized.
Excavations continued in the greater area of the tholos under the Bavarian Academy of Sciences in 1905 and 1907, and Anastasios Orlandos restored the monument in 1914.
Author
Elena Kountouri, archaeologist
Αρχαίο θέατρο Ορχομενού / Ancient theater Orhomenos
Συνεχίσαμε για την Χαιρώνεια. Και πάλι τα Βοιωτικά στα γόνατά της. "Κοντά στην πόλη υπάρχει πολυάνδριο των Θηβαίων που σκοτώθηκαν στη μάχη κατά του Φιλλίπου. Επίγραμμα δεν υπάρχει, έχει όμως στηθεί πάνω λιοντάρι, σύμβολο ίσως του φρονήματος των ανδρών, μου φαίνεται πως το επίγραμμα παραλείφθηκε, γιατί η τόλμη τους δεν ακολουθήθηκε από ανάλογη εύνοια της τύχης". Παυσανίου Ελλάδος Περιηγήσεις Βοιωτικά σελ 262,263 (εκδοτική Αθηνών).
Ψάξαμε πρώτα το θέατρο της Χαιρώνειας. Ο "καβγατζής" ανάμεσα από τα λιόδεντρα και τα κυπαρίσσια μας έφτασε μέχρι το πρώτο διάζωμα. Όλα τα εδώλια σκαλισμένα στο βράχο. Υπολογίζεται ότι η χωρητικότητά του ήταν περίπου 500 θεατές.
Μετά θαυμάσαμε το "Λέοντα της Χαιρώνειας" . Περιτριγυρισμένος με κυπαρίσσια*. Η ώρα όμως είχε πάει τρείς και ο μουσειακός χώρος έκλεινε. Είπαμε ότι θα πάμε μιαν άλλη φορά..........Δεν πήγαμε ποτέ.
Αρχαίο θέατρο Χαιρώνειας / Ancient Theater Haironeia
* Κυπάρισσος : Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο έφηβος Κυπάρισσος απέκτησε την εύνοια του θεού Απόλλωνα, ο οποίος του χάρισε ένα εξημερωμένο ιερό ελάφι για συντροφιά. Μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα ο Κυπάρισσος είχε βγει για κυνήγι, στο δάσος το οποίο το ελάφι συνήθιζε να διασχίζει. Και ενώ το ελάφι κοιμόταν ξαπλωμένο στον ίσκιο των θάμνων και των κλαδιών που υπήρχαν τριγύρω, ο νέος χωρίς να αντιληφθεί ότι επρόκειτο για το αγαπημένο του ζώο και πιστεύοντας ότι είναι κάποιο θήραμα, σήκωσε το δόρυ του, το σημάδεψε και το σκότωσε. Καθώς πλησίασε το τραυματισμένο ζώο, κατάλαβε το λάθος του και ξέσπασε σε κλάματα. Απαρηγόρητος και απελπισμένος πια παρακάλεσε τους θεούς να πεθάνει και εκείνος, μην μπορώντας να αντέξει την θλίψη και το βάρος του χαμού του αγαπημένου του συντρόφου, και ζήτησε τα δάκρυα του να κυλούν αιώνια. Ο Απόλλωνας λυπήθηκε τον νεαρό και αποφάσισε να τον ανακουφίσει από την μεγάλη του δυστυχία. Τον μεταμόρφωσε λοιπόν σε κυπαρίσσι και τα δάκρυα του θα κυλούσαν αιώνια από το δέντρο αυτό. Το δένδρο αφιερώθηκε στον Πλούτωνα, τον θεό των νεκρών και έγινε σύμβολο πένθους. Οι αρχαίοι Έλληνες μετά τον θάνατο ενός αγαπημένου τους προσώπου, κρεμούσαν κλωνάρια κυπαρισσιού έξω από τις πόρτες τους, στόλιζαν με αυτά τα σώματα των νεκρών ή έκαιγαν πάνω τους τις νεκρικές σωρούς. Επίσης, κυπαρίσσια φυτεύονταν δίπλα σε τάφους και ναούς, αλλά και στα ιερά άλση, μια συνήθεια που διατηρείται μέχρι και σήμερα. Ο χυμός του δένδρου αυτού σχηματίζει σταγόνες όμοιες με δάκρυα πάνω στον κορμό του. (el.wikipedia)
Οι γάτες του μουσείου / Museum cats
"Προχθές"(6.3.2018) πήρα τον "καβγατζή" , τις σημειώσεις από το site του υπουργείου πολιτισμού ριγμένες στο κάθισμα του συνοδηγού και με θερμοκρασίες να αγγίζουν τους 22oC κατά τις 12 το μεσημέρι έφτασα στην πόρτα του μουσείου της Χαιρώνειας.
Μουσείο Χαιρώνειας / Haironeia museum
Σημείωμα του Υπουργείου Πολιτισμού
Η περιοχή της Χαιρώνειας κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια (θέση Μαγούλα Μπαλωμένου). Ήταν υποτελής του Ορχομενού ως το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ., κατόπιν αποτέλεσε μία από τις ένδεκα Βοιωτικές επαρχίες ως το 338 π.Χ. Κατά τη Ρωμαιοκρατία απολάμβανε δικαιωμάτων αυτονομίας.
Ο Λέων Χαιρώνειας, ο οποίος είναι μαρμάρινο επιτύμβιο μνημείο (ύψους 5,5 μ.) που χρησίμευε ως ταφικό σήμα του κοινού τάφου των Θηβαίων Ιερολοχιτών που έπεσαν στη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. κατά τη σύγκρουση με τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας. Αποκαλύφθηκε το 1818, σε διάφορα κομμάτια και αναστηλώθηκε σε βάση ύψους 3 μ.
Στο βουνό πάνω από τη σημερινή Χαιρώνεια σώζεται ο οχυρωματικός περίβολος της ακρόπολης. Στα ριζά του πετρώδους αυτού υψώματος διακρίνονται σκαλισμένα στο βράχο τα εδώλια του αρχαίου θεάτρου. Τα εδώλια και μέρος της ορχήστρας, είναι λαξευμένα στο φυσικό βράχο, ενώ πολύ λίγες σειρές καθισμάτων έχουν λαξευθεί πάνω από το διάζωμα.
The area was first settled in the Prehistoric Period (site "Magoula Balomenou"). It was subject to Orchomenos up to the end of the 5th century B.C.: it then formed one of the 11 Boeotian districts until 338 B.C. In te Roman era it was granted status of freedom.
The Lion of Chaironeia, marble funerary monument (5,5 m. high) which marked the communal grave of the Sacred Band of Thebans that was crushed (338 B.C.) in the battle with Philip B/ of Macedonia. It was discovered in 1818 in pieces and was restored on a plinth 3 m. high.
"Κράτησα" τη σφαίρα με τη μορφή του Ήλιου και της Σελήνης, τα κοχύλια από τον Ορχομενό και το ακέφαλο άγαλμα της Κυβέλης. Οι πτυχώσεις του λευκού πεντελικού μαρμάρου έκρυβαν διακριτικά το στήθος της θεάς . Στον προαύλιο χώρο του μουσείου αναζήτησα τις δύο γάτες που είχαμε δει την Άνοιξη του 2017. Δεν ήταν εκεί.....ποιός ξέρει.
Επιστρέφοντας έκανα λίγη παρέα στους εγκαταλελειμμένους συρμούς του ΟΣΕ στο 80Km περίπου της εθνικής οδού (38.369845, 23.388936). Γι΄ αυτούς θα πούμε στο επόμενο σημείωμα μου.
Publication : 8.3.2018