Μόσχα - Moscow
1981 / 2005
Έχω την εντύπωση ότι αυτός ο προορισμός , αυτή η πόλη δηλαδή, ανεξάρτητα από τις εσωτερικές διαδρομές του καθένα αποπέμπει μια γοητεία, μια ιδιαίτερη έλξη προερχόμενη ίσως από τη λογοτεχνία, τη βαθύτερη ιστορία της αλλά και τη μεταγενέστερη θέση της στη Ρωσία από την επανάσταση του 1917 μέχρι σήμερα.
Στο σημείωμα ωστόσο του Horizon - Levante τα πράγματα παίρνουν μια ξεχωριστή επιτάχυνση (ускорение - ουσκαρένια) αφού το "όχημα" για το "ταξίδι" είναι καμωμένο με όλα εκείνα τα υλικά που συνθέτουν τη φόρμα για περάσματα στη δική του ουτοπία.
Είναι η περίοδος της "ιδεολογικής εφηβείας". "Πετάμε προς το μέλλον". Εμείς, γιατί αυτοί δεν πολυσκοτίστηκαν όταν πέσαν τα ταβάνια στα κεφάλια τους. Περισσότερο πλαντάξαμε εδώ κάτω στα νότια παρά εκεί πάνω. Τέλος πάντων. Δεν είναι πρόθεση μας να στενοχωρήσουμε κανέναν αλλά να ρε παιδί μου σε πληγώνει το ρημάδι.
Το Κρεμλίνο - το μαυσωλείο του Λένιν - το ιστορικό μουσείο - η Παναγία του Καζάν - το GUM
Kremlin - Lenin mausoleum -history museum - Cathedral Kazan - GUM
Λοιπόν το πρώτο "μπάρκο" ήταν το 1981. Όλα στράφταν. Είχε προηγηθεί η Ολυμπιάδα του 1980 και η Μόσχα ήταν στα πάνω της. Τα μνημεία της, τα βουλεβάρτα, το μετρό (τα είπαμε εδώ), και τα καταλύματα της. Βέβαια εμείς θέλαμε καφετέριες και μπαράκια. Αυτά τα είχαμε μόνο στα ξενοδοχεία που μέναμε. Εκεί όμως οι Μοσχοβίτες δεν είχαν είσοδο, παρά μόνο οι καλομαθημένοι δυτικοί τουρίστες.
Ο Καθεδρικός ναός του Σωτήρος. Μία από τις πέντε "τούρτες" της Μόσχας
Κατασκευάζεται το 1883 και κατεδαφίζεται το 1931. Τhe Stalinist period building
Τον ανακατασκεύασαν το 2000.
The Cathedral of Christ the Savior
Η πλατεία Κράσναγια και το ιστορικό μουσείο - Krasnayia square
Στους λόφους του Λένιν.
Αριστερά το ολυμπιακό στάδιο και δεξιά το πανεπιστήμιο Lomonosov.
Το στάδιο τo έλεγαν Λένιν,τώρα το λένε Λουζνικί. Είναι το μεγαλύτερο της χώρας όπως και το πανεπιστήμιο.
Louzniki stadium and Lomonosov university
Ταξιδέψαμε με την Aeroflot το '81 με Ilyushin. Το 2005 με Airbus. Πιάσε τ΄ αυγό και κούρευτο. Λοιπόν πάμε να δούμε τίποτα γιατί θα μας πιάσει κατάθλιψη και είμαστε σε μεγάλη ηλικία. Νε ξεκινήσουμε με την Κόκκινη πλατεία που είναι και το δέκα το καλό. Οι αναφορές θα έχουν σε πολλές περιπτώσεις διπλή υπόσταση αφού οι αναγνώσεις είναι και αυτές διπλές. Για παράδειγμα το ΄81 η επίσκεψη στο Μαυσωλείο του Λένιν ήταν με ατέλειωτες ουρές. Μάλιστα τα group των δυτικών έμπαιναν εμβόλιμα στις ορδές των επισκεπτών από όλη τη Σοβιετία και δεν ήταν λίγες οι φορές που ακούγαμε τις διαμαρτυρίες τους, αφού οι ξεναγοί μας έχωναν ανάμεσα με ένθεν εντολές. Το 2005 όμως οι ουρές ήταν ανύπαρκτες και μπορώ να πω ότι από την παρέα του group εμείς και δύο ακόμα κορίτσια ακολούθησαν. Την ιστορία με την ταρίχευση του Ουλιάνοφ μπορείτε να την διαβάσετε στο internet. Να σας πούμε όμως ότι ο ηγέτης της Οκτωβριανής επανάστασης βρίσκεται εδώ από το 1924, τη χρονιά που πέθανε. Μόνο στη περίοδο του 2ουΠ.Π μεταφέρθηκε η σωρός του για λόγους ασφάλειας.
Η είσοδος στο μαυσωλείο είναι ένα τελετουργικό. Περιττό να πούμε ότι η ύπαρξη φωτογραφικής μηχανής και λοιπών αξεσουάρ απαγορεύονται. Ένας ένας οι επισκέπτες σε απόλυτη σιωπή με σταθερό ρυθμό κίνησης αντικρίζουν το νεκρό. Ο Λένιν μέσα σ΄ ένα γυάλινο σκεπαστό κουβούκλιο ανάμεσα σε βαθυκόκκινους γρανίτες. Όλα γίνονται πολύ γρήγορα. Δεν προλαβαίνεις να του "πεις τίποτα". Βγαίνοντας από το επιβλητικό κτίσμα σε περιμένει η νεκρόπολη του Κρεμλίνου. Βρήκαμε λουλούδια στον Ιωσήφ και το ΄81 και το '05. Εδώ είναι ο John Reed, ο Yuri Gagarin, ο Andropov, o Suslov, o Kalinin, o Chernenko, o Maxim Gorgy....... αλλά τι σας λέω τώρα.
Πιο δίπλα είναι το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη για τον Πατριωτικό πόλεμο με την άσβεστη φλόγα. Ο Άγιος Βασίλης (1555-1561) με το άγαλμα του Κ.Minin και D. Pozharsky που φρόντισαν το 1612 να γλυτώσουν τους Μοσχοβίτες από τους εισβολείς Πολωνούς, το πόντιουμ των εκτελέσεων (1521), η ανακαινισμένη Παναγιά του Καζάν (το 1981 δεν υπήρχε), κατεδαφίστηκε το 1937 (περίοδος Στάλιν) και ανοικοδομήθηκε το 1989 (περίοδος Γέλτσιν), το πολυκατάστημα GUM (1890-1893), το Ιστορικό μουσείο (1872) και βέβαια το Κρεμλίνο (στα ρώσικα, το κάστρο). Δεν έχω την πρόθεση να σας κουράσω με λεπτομέρειες για όλα αυτά τα ιστορικά μνημεία. Εξάλλου το διαδίκτυο παρέχει και το παραμικρό στοιχείο. Ίσως μόνο θα άξιζε η προσωπική μας ματιά και τα συναισθήματα που μας δημιουργήθηκαν έχοντας την εμπειρία του 1981 για συγκρίσεις με το 2005.
Είναι χαρακτηριστικές οι εικόνες από το GUM. Σήμερα είναι ένα υπερσύγχρονο ανακαινισμένο (μόνο εσωτερικά και αναλλοίωτο εξωτερικά) πολυκατάστημα, με κυλιόμενες σκάλες και καταστήματα με όλες τις δυτικές φίρμες (Max Mara, Luis Vitton, Cartier, Hermes, Perla κλπ.). Μάλιστα λόγω εορτών, πρωτοχρονιά του 2005 ήταν στολισμένο μ΄ ένα δέντρο που όλα τα στολίδια ήταν Swarovski. Η φύλαξη ήταν από ένα λόχο σεκιουριτάδες. Αλλά πελάτες .....φάτε μάτια ψάρια. Δεν ακουμπούσες τίποτα. Πολύ περισσότερο οι Μοσχοβίτες. Βέβαια βλέπαμε κάτι δίμετρες τσουτσούδες αγκαλιά με νεόπλουτους , μ' αυτούς τους σβέρκους που είναι σαν μοναστηριακά τραπέζια. Το ΄81 όμως πήχτρα. Άλλο που οι γιακάδες σ΄ ένα πουκάμισο είχαν διαφορετικό μήκος. Πάντως πήχτρα. Το λέει και η εικόνα . Θα μας πει κανείς, στο GUM πρέπει να πάω για να δω τη σημερινή τους κατάσταση; Όχι βέβαια, το βλέπεις παντού. Ο απόλυτος πλούτος σε πολύ λίγους και από την άλλη η φτώχεια. Να ξέφυγα πάλι και δεν ήταν στις προθέσεις μου.
Παρατηρήστε στη φωτογραφία (1981) ότι εκτός από την τεράστια ουρά για την επίσκεψη στο μαυσωλείο του Λένιν, δεν υπάρχουν δύο κτίσματα σε σχέση με τη φωτογραφία του 2005 (κάτω). Στα δεξιά και πίσω - δεξιά από το ιστορικό μουσείο - δεν υπάρχει η πύλη της Ανάστασης με το παρεκκλήσι της Παναγίας της Imberia και μετά από το κτήριο του GUM δεν υπάρχει ο Καθεδρικός ναός της Παναγίας του Καζάν (ροζ εκκλησία).
Τα δύο πρώτα κτίσματα κατεδαφίστηκαν το 1931 για τη διευκόλυνση της διέλευσης των βαρέων όπλων στις παρελάσεις στην κόκκινη πλατεία και ανοικοδομήθηκαν το 1994-1996. Η Παναγία του Καζάν κατεδαφίστηκε το 1936 και ανοικοδομήθηκε το 1990-1993.
Κόκκινη Πλατεία 2005 - Red square 2005
Ο Άγιος Βασίλης (1555-1561) με το άγαλμα του Κ.Minin και D. Pozharsky Tο πόντιουμ των εκτελέσεων (1521)
St. Basil's and Lobnoye Mesto
H ανακαινισμένη Παναγιά του Καζάν - Kazan Cathedral
Το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη για τον Πατριωτικό πόλεμο - H νεκρόπολη του Κρεμλίνου
Grave of the Unknown Soldier - Necropolis by the Kremlin wall
Πάμε για ψώνια στο GUM; Έτσι νομίζετε....... Let's go for shopping
Λοιπόν ας πάμε στο Κρεμλίνο να χαλαρώσουμε και θα μας δοθεί πάλι η ευκαιρία για πολιτικολογία.
Μπήκαμε από τον ΝΔ. Πύργο - πύλη του Borovitsky. Η ιστορία λέει ότι όταν ο Ναπολέοντας έχασε τα αυγά και τα καλάθια στη μάχη του Μποροντινό (1812) από τον Κουτούζοφ, την κοπάνησε από αυτή εδώ την πύλη. Η ιστορία της Μοσχοβίτικης ακρόπολης ανάγεται στον 15ο αιώνα και μπορεί να πει κανείς ότι μέχρι σήμερα διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Έχουμε είκοσι πύργους , περιτοίχιση με ύψος από 5 έως 19 μέτρα και τον υψηλότερο πύργο της Αγίας Τριάδας με 80 μέτρα . Ο χώρος φυλάσσεται πάρα πολύ καλά και ο επισκέπτης πληρώνει εισιτήριο για την είσοδο του. Ο έλεγχος είναι σαν τα αεροδρόμια, με πύλη ανίχνευσης μετάλλων, όπως ακριβώς και στο μαυσωλείο του Λένιν.
Λοιπόν στο χώρο του Κρεμλίνου υπάρχουν χώροι πράσινου, ιστορικά οικοδομήματα, εκκλησίες και το κτήριο των συνεδρίων του ΚΚΣΕ (1960) μια ξεγυρισμένη ανορθογραφία, που σήμερα το χρησιμοποιούν για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Εμείς θα δούμε τους καθεδρικούς του Αρχάγγελου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, το καμπαναριό του Ιβάν, το κανόνι και την καμπάνα του τσάρου, το μεγάλο ανάκτορο, το οπλοστάσιο και την ανορθογραφία του 1960. Τα λατρευτικά μνημεία είναι ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού, ιστορικού και αγιογραφικού ενδιαφέροντος.
Λοιπόν μπαίνοντας από την πύλη που σας είπαμε, στα αριστερά αφού προσπεράσουμε το οπλοστάσιο (1701) συναντάμε το μεγάλο ανάκτορο (19ος αιώνας). Δυστυχώς δεν είναι επισκέψιμο γιατί χρησιμοποιείται από την προεδρία του Βλαδίμηρου. Όχι του Λένιν φυσικά - αυτός είναι οριζόντιος στο μαυσωλείο - αλλά του Πούτιν, που στέκει όρθιος. Στη συνέχεια συναντάμε τον καθεδρικό ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (1489). Είναι ο προσωπικός ναός των Μεγάλων Δουκών (Τσάρων) όπου με μια εσωτερική γαλαρία από το μεγάλο ανάκτορο που είναι ακριβώς δίπλα εισέρχονταν στο ναό. Το σημαντικότερο όπως είναι οι τοιχογραφίες και το τέμπλο που έχουν έργα του Θεοφάνη του Έλληνα (1340 - 1410) και του Andrei Rublev (1370-1428).
Απέναντι ακριβώς είναι ο καθεδρικός ναός του Αρχάγγελου (1508). Με Ρωσική και αναγεννησιακή τεχνοτροπία (στην πρόσοψη). Είναι αφιερωμένος στον Αρχάγγελο Μιχαήλ προστάτη των Ρώσων ηγετών. Αυτός είναι και ο λόγος που μέχρι τον 17ο αιώνα οι ταφές των ηγεμόνων γίνονταν στο εσωτερικό του ναού. Εντυπωσιακό είναι και εδώ το τέμπλο και οι τοιχογραφίες του 17ου αιώνα.
Ο τρίτος ναός στην ίδια γειτονιά είναι της Κατάθεσης της Τιμίας Εσθήτας (1485). Ο ναός αυτός ήταν των πατριαρχών και μητροπολιτών και τέλος ο τέταρτος καθεδρικός ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (1479) ο παλαιότερος όλων όπου εδώ γίνονταν οι στέψεις των ηγεμόνων. Όπως θα καταλάβατε κανένας δεν έμενε παραπονεμένος . Μόνο ο κοσμάκης ήταν στην απέξω........
Πάμε τώρα στο καμπαναριό του Ιβάν του μεγάλου (1508). Κατασκευάστηκε για να εξυπηρετεί όλους τους γύρω του ναούς γιατί δεν είχαν κωδωνοστάσια. Είναι το υψηλότερο κτίσμα του Κρεμλίνου με 81m . Στην αρχή ήταν 60m αλλά με εντολή του Boris Godunov (1552 -1605 )βάλανε άλλα 20m έτσι για να ΄χουμε να λέμε. Βέβαια οι παρεμβάσεις δεν σταματάνε εδώ αλλά συνεχίζονται και δίπλα στο κωδωνοστάσιο γίνεται επέκταση το 1624 για να χωρέσει μεγαλύτερη καμπάνα. Λοιπόν το τελικό είναι, ότι μαζί με τις επεκτάσεις έχουμε 22 καμπάνες διαφόρων μεγεθών και ήχων με τη μεγαλύτερη να ζυγίζει 65,5 τόνους. Το θέμα με τις καμπάνες δεν σταματάει εδώ όμως αφού υπάρχει άλλη μία που την λένε "η καμπάνα του Τσάρου" (1737). Αυτή βρίσκεται φαρδιά πλατιά στο έδαφος γιατί δεν μπόρεσε να λειτουργήσει ποτέ. Τους χάλασε στη χύτευση και έτσι γλυτώσαμε από τα υπόλοιπα. Άντε να κρεμάσεις πάνω από 200 τόνους βάρος με 6,14m ύψος και 6,6m διάμετρο. Τέλος πάντων την καμπάνα τη βλέπεις σαν έκθεμα μαζί με το κομμάτι που της λείπει και το οποίο ζυγίζει 11,5 τόνους. Στο βάθρο που εδράζει υπάρχει εσωτερικός χώρος που φυλάσσεται και η "γλώσσα" της. Πόσο λυγίζει αυτό δεν ξέρω.
Πάμε πάρα κάτω να δούμε "το κανόνι του Τσάρου" (1586). Στην αρχή το είχαν στην κόκκινη πλατεία για εκφοβισμό των εχθρών . Αλλά μετά το 1706 το μετέφεραν μέσα στο Κρεμλίνο. Περισσότερο για χαβαλέ το είχαν αφού δεν λειτούργησε ποτέ. Ζυγίζει 40 τόνους, έχει εσωτερική διάμετρο 89 εκατοστά και εξωτερική 1,2 μέτρα, μήκος 5,34 μέτρα και η κάθε μπίλια-βολίδα είναι 1 τόνου. Τι λόξα κι αυτή. Μεγαλομανία και των γονέων......Όμως να σας πω κάτι. Τα διατηρούν, τα προσέχουν, τα εκμεταλλεύονται τουριστικά και αυτό νομίζω είναι πολύ θετικό. Να πάλι ξέφυγα. Το χούι δεν αλλάζει.......
Πύλη εισόδου Μποροβίσκι - Borovisky Tower - Kremlin
Μεγάλο Ανάκτορο - Great Palace - Kremlin
Κτήριο Διοίκησης - Προεδρικό Μέγαρο
Administrative Builting -Recidense of the Russian President - Kremlin
Οπλοστάσιο - Arsenal - Kremlin
H ανορθογραφία του 1960 - The eyesore of 1960 - Kremlin
Πύργος Ταίντσκι - Taintsky tower - N.A τείχος - S.E. wall - Kremlin
Από αυτό το σημείο του τείχους αυτοκτόνησε (;) η δεύτερη σύζυγος του Στάλιν Πύργος του Σωτήρος - Saviur Tauer
Καθεδρικός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (1489)- Καθεδρικός ναός του Αρχάγγελου (1508)
Annunciation Cathedral - Archangel Cathedral
Καθεδρικός ναός του Ευαγγελισμού και η εσωτερική βόρεια πύλη - Annunciation Cathedral and the north door
Το τέμπλο - Icinostasis
Καθεδρικός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου - Annunciation Cathedral
Εσωτερικό Καθεδρικού ναού του Αρχάγγελου (το τλεμπλο και οι τάφοι των ηγεμόνων)
Archangel Cathedral,interior (iconostasis and tombs)
Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (1479) - Church of the Deposition of the Rob
Ναός Κατάθεσης της Τιμίας Εσθήτας (1485)- Patriarchal Church
Καμπαναριό του Ιβάν του μεγάλου (1508) - Ivan the Great Bell tower
Η καμπάνα του τσάρου (1735) - Tsar Bell
Το κανόνι του Τσάρου (1586) - Tsar cannon
Κάτι σε retro τώρα. Στην επίσκεψή μας το 1981 ένας από τους χώρους ξενάγησης ήταν "η Έκθεση των Επιτευγμάτων" . Τώρα το λένε "εκθεσιακό κέντρο της Ρωσίας". Εκεί λοιπόν ήταν συγκεντρωμένα σε διάφορα περίπτερα όλα τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης. Σταθήκαμε ιδιαίτερα στο BOCTOK, στις στολές των κοσμοναυτών, στην ένωση του Soyuz με το Apollo και στον "εργάτη με την κοπέλα του Κολχόζ " γλυπτό που βρίσκεται στην κορυφή της κεντρικής εισόδου στον εκθεσιακό χώρο. Σήμερα ο χώρος δεν συμπεριλαμβάνεται στα προγράμματα των ξεναγήσεων, όπως εξάλλου το σπίτι του Λένιν και το Πανόραμα του Μποροντινό. Αν και για το τελευταίο διάβασα ότι ο χώρος ανακαινίστηκε το 2012 και συμπεριλαμβάνει τώρα και γενικότερα εκθέματα από τη μεγάλη μάχη του Ρώσων ενάντια στον Βοναπάρτη το 1812. Γενικά θα έλεγα ότι η σημερινή Ρωσία δεν έχει αποκαθηλώσει κανένα από τα ιστορικά, πολιτικά της σύμβολα. Ούτε τα σφυροδρέπανα, ούτε προτομές και αγάλματα (Λένιν), το αντίθετο μάλιστα εξακολουθούν να τα συντηρούν και να τα αναδεικνύουν. Το αντίθετο δηλαδή από τις άλλες τέως Λαϊκές δημοκρατίες που ξεχαρβάλωσαν ό,τι τους θυμίζει αυτή την ιστορική περίοδο.......
Ο εκθεσιακός χώρος φωτογραφημένος το 2005 από το Hotel Cosmos
Όμως Μόσχα χωρίς Balsoy δεν γίνεται. Έτσι αποφασίσαμε να απευθυνθούμε στην ξεναγό μας για το πως θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε μια παράσταση. Εδώ να πούμε ότι μια τέτοια επιλογή είναι μια αρκετά πονεμένη ιστορία (για τον τουρίστα), ίσως και για τους Μοσχοβίτες. Τα εισιτήρια λοιπόν ήταν με σβησμένες τις τιμές (θα τα δείτε στην εικόνα) και αγορασμένα βέβαια στη "μαύρη". Κόστος 100€ έκαστο. Κάποιος από την παρέα αποφάσισε να απευθυνθεί στη ρεσεψιόν του ξενοδοχείου για να εξασφαλίσει καλύτερη τιμή. Πριτς. Του ζήτησαν 150€ και έκατσε στο ξενοδοχείο, χάνοντας και την επιλογή των 100 λόγω εξάντλησης των εισιτηρίων. Εμάς και δύο κορίτσια από την παρέα μας περίμενε βανάκι με πριβέ οδηγό και μας μετέφερε στο εκπληκτικό θέατρο για να παρακολουθήσουμε"La Bayadere" του Ludwig Minkus. Καλά και παράσταση κουκλοθέατρου να ήταν πάλι θα μας ξετρέλαινε η ιδέα. Τέλος πάντων. Λοιπόν και δω η είσοδος από πύλη μετάλλων, καθίσαμε σε ξεχωριστά θεωρεία αφού τα εισιτήρια έτσι "έκατσαν" και άρχισε η μαγεία.......Απορώ πως δε με πέταξαν έξω όταν άρχισα να βγάζω φωτογραφίες. Χωρίς φλας βέβαια, αλλά με ξ@χ@σαν θεατές και ταξιθέτριες...... Επιστρέψαμε στο Cosmos Hotel κατά τις 12 τα μεσάνυχτα....
Για το τέλος άφησα κάτι το ιδιαίτερο . Το είχαμε δει το ΄81 αλλά ξενάγηση για το 2005 δεν προβλεπότανε. Το πραγματοποιήσαμε μόνοι μας όμως. Επίσκεψη ξανά στην γκαλερί ΤRETYAKOV. Βρίσκεται στη συνοικία των καλλιτεχνών της Μόσχας. Ιδρύθηκε το 1856 από ένα Ρώσο βιομήχανο τον Πάβελ Μιχάηλοβιτς Τρετιακόφ και θεωρείται η σπουδαιότερη πινακοθήκη σε όλη τη Ρωσία.
Από τα εκθέματα θα σας παρουσιάσω δύο που μου έχουν μείνει στο νου παρ΄ όλο που έχουν περάσει τόσα χρόνια (από το 1981). Φυσικά η απεικόνιση είναι από το καλαίσθητο λεύκωμα της πινακοθήκης που αγοράστηκε το 2005 αφού η φωτογράφιση δεν επιτρέπεται.
Το ένα έργο ονομάζεται "Ιβάν ο τρομερός και ο γιός του " (1885) του Ilia Repin με διαστάσεις 199Χ254cm. Ο πίνακας δείχνει τον πατέρα όπου πριν από λίγο έχει χτυπήσει θανάσιμα το γιό του. Από τη μία η δύναμη της εξουσίας και από την άλλη το πατρικό ένστικτο....
Το δεύτερο έργο ονομάζεται " Boyarynya Μorozova" (1887) του Vasily Surikov με διαστάσεις 304Χ587,5cm. Η boyarynya είναι μια γυναίκα, που συμβολίζει ένα πρόσωπο από τα υψηλότερα στην παλιά αριστοκρατία της Ρωσίας . Υποκίνησε εξέγερση με θρησκευτικό περιεχόμενο ενάντια στον πατριάρχη Νίκωνα. Συλλαμβάνεται λοιπόν από τον Τσάρο και κλείνεται στις φυλακές του Borovsk όπου και πεθαίνει. Εδώ λοιπόν (1671) παρακολουθούν οι οπαδοί της (του Αβακούμ) τη μεταφορά της στις φυλακές.
.....αυτά με τη Μόσχα. для здоровья
Δημοσίευση (publication) 21.3.2015