Γαλαξίδι / Galaxidi
Το Γαλαξίδι για πρώτη φορά το επισκέφτηκα το 1993, η επόμενη ήταν το 2011 και τώρα Φλεβάρης του 2024. Οι Αλκυονίδες ήταν το κίνητρο για τον πηγαιμό στην πολιτεία της ναυτοσύνης. Ωστόσο ψάχνοντας το καλαίσθητο site του Ναυτικού Μουσείου,
( https://galaxidi-museum.gr/ ) διαπίστωσα ότι η ιστορία του τόπου έχει πολλά να μας πει και για το αρχαίο Χάλειο (300 π.Χ.). Ήταν η ονομασία της πόλης στη σημερινή θέση του Γαλαξιδίου. Άρα εκτός από άλμπουρα και ξάρτια, καπετανόσπιτα και τον Άη Νικόλα, έχουμε και υπολείμματα περιτείχισης και αρχαίου νεκροταφείου. Στο Βρετανικό Μουσείο - μπα, κι εδώ βάλανε το χεράκι τους; - βρίσκονται δύο χάλκινες επιγραφές του 5ου αιώνα π.Χ. που αναφέρονται σε συνθήκη μεταξύ Οιάνθειας και Χαλείου. Για να φτάσουμε όμως στο Γαλαξίδι του 10 αιώνα μ.Χ. και μετά, έχουμε αρκετούς "εκλεκτούς επισκέπτες" που φρόντισαν, επανειλημμένα, για την καταστροφή του. Βούλγαροι του τσάρου Σαμουήλ, Ούζοι (τουρκική φυλή του Μεσαίωνα), Νορμανδοί, Φράγκοι (4η σταυροφορία) ,Καταλανοί και βέβαια οι Οσμανλήδες με "σημαιοφόρους" τον Κιουταχή και τον Ιμπραήμ. Η ακμή έρχεται στα 1830 μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Κατασκευάζονται ναυπηγεία, οργανώνονται τα δύο λιμάνια και κάθε χρόνο “πέφτουν” στη θάλασσα 15 με 20 πλοία. Στη δεκαετία του 1870 καταγράφονται στο στόλο του Γαλαξιδίου 100 ιστιοφόρα Α΄ κλάσης και 250 Β΄ κλάσης. Όταν μπήκε ο ατμός στο "παιχνίδι" άρχισε η παρακμή.
Για να δούμε, όμως, τι θα μας πουν και οι φωτογραφίες.
Περιτείχιση αρχαίου Χαλείου
Walling of ancient Chaleion
Η αναζήτηση της αρχαίας περιτείχισης είναι σε πρώτη ανάγνωση εύκολη, αφού ένα μεγάλο μέρος της είναι πλάι στον περιφερειακό δρόμο (Ακτή Οιάνθης), που ξεκινά από την "Αγορά" και καταλήγει στη πλατεία "Χηρόλακα" . Τα υπόλοιπα τμήματα είναι ένα παιχνίδι, με συμπαίκτη την κ. Ευαγγέλου (εργαζόμενη στο Μουσείο) και τα στενά δρομάκια, όπου χωρίς της δικές της υποδείξεις θα τα είχα παρατήσει. Αν λοιπόν βρεθείτε στο εγκαταλειμμένο Λαογραφικό Μουσείο στη πλευρά της οδού Αγωνιστή Μητρόπουλου και προχωρώντας προς τη Πλατεία Μανουσάκια, πάντα στα αριστερά σας, θα ξετρυπώνετε τμήματα της αρχαίας περιτείχισης. Το μεγαλύτερο μέρος των τειχών είναι καλυμμένο από τον σημερινό οικισμό, τμήματα του οποίου έχουν χρησιμοποιηθεί για οικοδομικό υλικό, ακόμα δε, θα δείτε ότι αποτελούν και τμήματα θεμελιώσεων σπιτιών.
Αρχαίο νεκροταφείο / ancient cemetery ( 38.377109, 22.382611)
Οι Πλατείες , τα εικαστικά και οι χώροι αναψυχής
Squares, visual arts, recreational areas
Πλατεία Μανουσάκια / Manousakia Square
Η πλατεία Μανουσάκια με το ηρώο του πεσόντων 1912-1922 περιβάλλεται από καταστήματα . Ο δρόμος με το όνομα του Νίκου Μάμα (ευεργέτης της πόλης) ξεκινά από εδώ και καταλήγει στην ομώνυμη πλατεία, δίπλα στη θάλασσα.
Πλατεία Μάμα / Mama square
Η πλατεία Μάμα με τη προτομή του ευεργέτη , με το σιντριβάνι, τον τεράστιο κατάλογο των Γαλαξιδιώτικων πλοίων και την εγκαταλειμμένη σπηλιά - κοινοτικό ψυγείο του 1940.
Πλατεία Βλάμη / Vlami square
Ευθύμιος Βλάμης, ιατρός και Δήμαρχος Γαλαξιδίου στις αρχές του 20ου αιώνα. "Κρατήστε" τα καλαίσθητα μαντεμένια κάγκελα της σκάλας που σας φέρνει στη πευκόφυτη πλατεία και το αγνάντι στη θάλασσα.
Άλσος Πέρα Πάντα / Pera Panda Grove
Δημιουργός του άλσους ο Γιώργος Καμμένος. Θα δείτε και τη προτομή του πηγαίνοντας προς το μνημείο της "Γυναίκας του Ναυτικού". Ένας πνεύμονας πρασίνου, ιδανικός για περπάτημα και χαλάρωση. Περιμετρικά του λόφου είναι διάσπαρτες μικρές παραλίες. Ανεβείτε μ΄ ένα σύντομο τσιμεντένιο μονοπάτι μέχρι τον "Τάφο του Λοκρού". Αξίζει!
Πλατεία Χηρόλακα / Chirolaka square
Η πλατεία Χηρόλακα είναι το δεύτερο ομώνυμο λιμάνι της πόλης. Το όνομα από μόνο του μαρτυρά τη σημασία. Οι χήρες των καραβοτσακισμένων ναυτικών - ναι υπάρχουν κι αυτοί εκτός από τους εφοπλιστές - έρχονταν εδώ να κλάψουν τις χαμένες αγάπες τους. Σήμερα πια δεν ακούς το πόνο και τη θλίψη...
Εδώ είναι όλα ήσυχα. Τα σπίτια δεν έγιναν ταβέρνες και μπαράκια όπως στην "Αγορά" . Το αγνάντι από τον αβαθή κόλπο του "Χηρόλακα" κοιτά το Παρνασσό και μερικά παραγαδιάρικα βαρκάκια. Οι ριγμένες άγκυρες, το γλυπτό του "Γαλαξιδιώτη Καπετάνιου" στο κέντρο της πλατείας και παραδίπλα η προτομή του Γεράσιμου Ζωχιού, ιδρυτή του ΝΑΤ. Αριστερά είναι ένα καρνάγιο, ίσως το μοναδικό σήμερα. Πέτυχα μερικούς απογόνους της Κλεοπάτρας να "παλεύουν" ένα ξύλινο αλιευτικό. Στην απόληξη του βραχίονα είναι και το μνημείο του Αφανούς Ναύτη...
Το καρνάγιο / Small shipyard
Το "Λιοτρίβι" - Art Liotrivi Café and Restaurant
Το "Λιοτρίβι" ένα παλιό ελαιοτριβείο "πάνω" στη θάλασσα, λίγο πριν το καρνάγιο, είναι το σπίτι του Γιώργου και της Ασημίνας. Χώρος τέχνης για το καμβά του Γιώργου και ενδιαίτησης για την Ασημίνα. Τα μεσημέρια μου εδώ, ακολουθούσα ένα άλλο "ταξίδι" , στα περάσματα της ψυχής και της καρδιάς...
Τα οδονομία και η διακοσμητικές πινακίδες στις θύρες των σπιτιών.
The structure and the decorative signs on the doors of the houses.
Τα σπίτια και δημόσια κτήρια
The houses and public buildings
Η ακμή του Γαλαξιδίου στα μέσα του 19ου αιώνα φέρνει αυτή την αισθητική οικιστική πανδαισία, που αντικρίζει ο επισκέπτης ακόμα και σήμερα. Η περιμετρική οδός Ακτή Οιάνθης φιλοξενεί ίσως τα εντυπωσιακότερα καπετανόσπιτα του τόπου. Ωστόσο διακρίνονται και μικρότερες κατασκευές λαϊκών σπιτιών, εκεί που κατοικούσαν οι οικογένειες των πληρωμάτων του πλοιοκτήτη. Οι παλαιότερες κατασκευές είναι πετρόκτιστες, οι νεότερες ακολουθούν το νεοκλασικό χαρακτήρα με επίχρισμα αλλά εξίσου εντυπωσιακές και τα λαϊκά, αριθμητικά περισσότερα, σπίτια δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο γνώρισμα. Ιστορικά και ενδιαφέροντα δημόσια κτήρια είναι το Καποδιστριακό Σχολείο, το Δημοτικό Παρθεναγωγείο, το Λαογραφικό Μουσείο και το Ναυτικό Μουσείο που θα το δούμε ξεχωριστά.
Χαρακτηριστική περιγραφή των πρώτων κτισμάτων (καπετανόσπιτων) αναφέρεται για το Λαογραφικό Μουσείο, από αρχιτέκτονα του Υπουργείου Πολιτισμού.
Καποδιστριακό Σχολείο / Kapodistrian School
Πρόκειται για ένα από τα πέντε σχολεία που χτίστηκαν στην Ελλάδα, την εποχή του Καποδίστρια.
Κατασκευάσθηκε το 1830 και είναι το πρώτο σχολείο του Γαλαξιδίου.
Η είσοδος γίνεται από λίθινη σκάλα με στρογγυλά σκαλοπάτια, που οδηγεί σε ημιανώγειο με πέντε ευρύχωρες αίθουσες. Η κάτοψή του έχει σχήμα Τ. Έχει μικρή, υπόστυλη αυλή στο πίσω μέρος και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής δημοσίου, εκπαιδευτικού κτηρίου.
Η κατάσταση διατήρησης του κτηρίου είναι κακή.
Μαρία Κουρμπανά Αρχιτέκτων
Παρθεναγωγείο Γαλαλαξιδίου / Galaxidi Girls' School
Πρόκειται για νεοκλασικό κτήριο με αρχαϊκού ρυθμού είσοδο, που βρίσκεται μέσα στον παραδοσιακό οικισμό Γαλαξειδίου και κτίσθηκε το 1880, επί δημαρχίας Νικολάου Λουκέρη, όπως αναγράφεται στη μαρμάρινη πλάκα που βρίσκεται στην είσοδο.
Χρησιμοποιήθηκε σαν σχολείο θηλέων μέχρι το 1928-1929, ενώ μετέπειτα μόνον η μεγάλη αίθουσα χρησιμοποιήθηκε σαν αίθουσα θεάτρου.
Το κύριο κτήριο είναι ισόγειο με τμήμα διωρόφου στο πίσω μέρος του. Αποτελείται στο ισόγειο από την κεντρική αίθουσα με πολλά παράθυρα και στο δεύτερο πάτωμα από άνετες αίθουσες.
Η είσοδος είναι επιβλητική, με προθάλαμο και δύο κίονες δωρικού ρυθμού. Το κτήριο στεγάζεται από ξύλινη δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη στο ισόγειο και τετράρριχτη στο διώροφο. Τα κεραμίδια είναι βυζαντινά και τα παράθυρα της κεντρικής αίθουσας στο ισόγειο πλαισιώνονται από παραστάδες με δωρική απόληξη.
Τρύφων Μαυρίκης Αρχιτέκτων
Λαογραφοκό Μουσείο / Folklore Museum
Το κτίριο ανήκει στα Γαλαξιδιώτικα σπίτια της πρώτης περιόδου. Είναι ανεξάρτητο από τα άλλα, ελεύθερα δομημένο έτσι όπως ήταν τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα από αυτά. Το κτίριο ήταν αρχικά το αρχοντικό του Αγγελή, δηλαδή κατοικία. Στη συνέχεια λειτουργεί ως Ναυτικό Γυμνάσιο και σήμερα φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο.
Αναγνωρίζουμε στο σπίτι τα κοινά μορφολογικά στοιχεία των πρώτων σπιτιών του Γαλαξιδίου με την αυστηρή μορφή, τις απλές γραμμές, την αρμονική και συγχρόνως μεγαλόπρεπη θωριά τους. Ο όγκος του είναι ψηλός, κυβικός. Οι γωνίες τους είναι κατασκευασμένες με λαξευτούς γωνιόλιθους, ενώ οι τοίχοι συνδέονται μεταξύ τους με σιδηροδεσιές. Από την παρατήρηση των σπιτιών της ίδιας περιόδου συμπεραίνουμε ότι το επίχρισμα στο κέλυφος του κτιρίου είναι μεταγενέστερη επέμβαση και ότι η αρχική του μορφή ήταν ανεπίχριστη. Χαρακτηριστικό και το πέτρινο ζωνάρι από πελεκημένες πέτρες στο ύψος του πατώματος του σπιτιού που το περιθέει.
Τα πλαίσια των ανοιγμάτων για τις πόρτες και τα παράθυρα είναι από πελεκημένη πέτρα, μαρτυρία της πλούσιας κατασκευής του. Η μορφή τους είναι ορθογωνική εκτός των ανοιγμάτων των τριών όψεων του ισογείου που απολήγουν σε τόξο. Το τόξο φράσσεται με βαρύ σιδερένιο κιγκλίδωμα, ενώ τα κουφώματα στις εξώπορτες του ισογείου είναι ξύλινα ταμπλαδωτά.
Για περισσότερη ασφάλεια έχουν τοποθετηθεί σιδεριές στα παράθυρα του ισογείου και σε αυτά της πρόσοψης, σύμφωνα τουλάχιστον με παλαιότερες φωτογραφίες και σχετική βιβλιογραφία, υπήρχαν εξώφυλλα καρφωτά. Τα περισσότερα ανοίγματα στερούνται εξωφύλλων. Προφανώς αφαιρέθηκαν όταν λειτούργησε ως Ναυτικό Γυμνάσιο.
Δέσποινα Λαγογιάννη Αρχιτέκτων
Ναυτικό και Ιστορικό μουσεί / Historical and maritime museum
Τι να σας πω για το μουσείο. Η επιγραφή του αναφέρει "Το παλαιότερο και από τα σημαντικότερα ναυτικά μουσεία της Ελλάδας . Ένα υπέροχο site (https://galaxidi-museum.gr/ ) θα σας δώσει ίσως πολλά περισσότερα από τη προσωπική μου περιγραφή. Ακόμα και η φωτογράφισή μου, απέχει από αυτή της ιστοσελίδας του μουσείου. Τέλος πάντων, ξεπέρασα τη μία ώρα περιδιαβαίνοντας τις αίθουσες με τα εκθέματα. Και να σκεφτεί κανείς ότι η αίθουσα με την αρχαιολογική συλλογή ήταν κλειστή.
Πρώτα η κ. Ευαγγέλου! Την αναφέρω χαρακτηριστικά γιατί μου αφιέρωσε άπλετο χρόνο στην επεξήγηση των εκθεμάτων και ίσως το σημαντικότερο, με βοήθησε να βρω κάποιον υπεύθυνο για να έχω πρόσβαση στους ναούς του Αγίου Νικολάου και της Αγίας Παρασκευής.
Με εντυπωσίασαν τα ακρόπρωρα, η υδατογραφία από το Μυοδρόμων ΑΙΟΛΟΣ - το μεγαλύτερο ιστιοφόρο που ναυπηγήθηκε στο Γαλαξίδι (1150 τόνων), οι οκτάντες και οι εξάντες, τα χρονόμετρα, οι πυξίδες και τα δρομόμετρα. Στο πίνακα με τα ζωγραφισμένα ακρόπρωρα του Σπύρου Βασιλείου, διέκρινα τη φιγούρα της γυναίκας που σε παραπέμπει στο γλυπτό της "Γυναίκας του ναυτικού" στο Κεντρί, το μακρύκανο όπλο δίπλα στα κοντόκανα "τρομπόνια", που με αυτό στόχευαν στο αντίπαλο πλοίο τον καπετάνιο.
Ναοί Αγίας Παρασκεής και Αγίου Νικολάου
Churches of Agia Paraskevi and Agios Nikolaos
Αγία Παρασευή / Agia Paraskeui
Ο Ηλίας Σκούρτης (1835-1915) ήταν Γαλαξιδιώτης ναυτικός και λάτρης της Αστρονομίας. Αποτέλεσμα της αγάπης του για την μελέτη των ουράνιων σωμάτων είναι τρία ζωγραφικά του έργα και ο "πελεκητός ζωδιακός κύκλος" στο πλακόστρωτο δάπεδο του ναού της Αγίας Παρασκευής στο Γαλαξίδι. Από μία οπή λοιπόν στη στέγη του ναού με συγκεκριμένη διάταξη περνά η μεσημβρινή ηλιακή ακτίνα, μπαίνει στο ναό και πέφτει πάντοτε στη περιοχή του τρέχοντος μηνός, με απόκλιση περίπου 30΄. Υπολογίζεται δε, ότι η κατασκευή αυτή είναι του 1911.
Παργματική ώρα 6.2.2024 12:20 (ηλιακό 11:50) Πραγματική ώρα 7.2.2014 12:30 (ηλιακό 12:00)
Ο "περαματάρης" μου λοιπόν για αυτό το "ταξίδι" ήταν ο Λεωνίδας Κατσούλης, υπεύθυνος για το άνοιγμα του ναού. Η συνάντηση μας ήταν περίπου στις 12 το μεσημέρι. Έτσι θα μου δινόταν η δυνατότητα να δω σε πραγματικό χρόνο αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο...
Η συμβολή του Λεωνίδα ήταν πραγματικά καθοριστική, αφού η εντεκάμετρη χάραξη του δαπέδου σε πολλά σημεία ήταν καλυμμένη από χαλιά, στασίδια και τον άμβωνα. Η ακρίβεια του χρόνου σε ώρες, ημέρες και μήνες είναι απίστευτη. Προβλέπει ακόμα και τα δίσεκτα έτη. Οι φωτογραφίες του Horizon Levante αλλά και του Λεωνίδα (αναφέρονται σε ημερομηνίες εκτός από τη δική μου επίσκεψη) ίσως βοηθήσουν περισσότερο τον αναγνώστη...
Να συμπληρώσω δε, ότι στην εξωτερική νοτιοανατολική γωνία του ναού υπάρχει εντοιχισμένο ηλιακό ρολόι που συμβαδίζει απόλυτα με την ώρα στο δάπεδο.
12:30 12:32 12:34 7.2.2024
3.4.2021 13:39 21.6.2021 13:32 1.8.2022 13:32
Η ξενάγηση συνεχίστηκε και στο ναό του Αγίου Νικολάου. Εδώ το εκπληκτικό είναι το τέμπλο του ναού και οι ξυλόγλυπτες παραστάσεις του. Κάτι ακόμα που μου έκανε εντύπωση ήταν ότι, κάποιες εικόνες υπογράφονται με Κυρίλλεια γραφή όπως θα δείτε στις φωτογραφίες.
Ευχαριστώ για μια ακόμα φορά μέσα από τις γραμμές του Horizon Levante τον Λεωνίδα Κατσούλη.
Ναός Αγίου Νικολάου / St. Nickolas
Έξοδος απ΄το Παράδεισο Ιερό Μανδήλιον
Αποκεφαλισμός του Ιωάννη Αποκαθήλωση
Το "Galaxidaki 1857" (https://www.galaxidaki.com/)
Τρίπατο αρχοντικό, στη καρδιά της πόλης. Πρόσφατα ανακαινισμένο, συνδυάζοντας τη παράδοση με τη σύγχρονη τεχνολογία. Πεντακάθαρο και η αισθητική στον εξοπλισμό και το διάκοσμο περισσή. Δε κάνω διαφήμιση, σας γράφω απλά αυτά που αισθάνθηκα ... ίσως η στάθμευση να προβληματίζει, αλλά αυτό είναι το Γαλαξίδι. Σοκάκια (καντούνια), στενοί δρόμοι, πέτρινα σκαλοπάτια και αισθητικός πλούτος.
Το Γαλαξίδι μου άφησε μία ιδιαίτερη επίγευση, που είναι ωστόσο νωρίς ακόμα για να σβήσει από τους αισθητήρες του νου. Εκπέμπει ένα "ιδιαίτερο φως" στα εσωτερικά περάσματα που δύσκολα θα χάσει την επίδρασή του. Είναι πολλά αυτά που συνθέτουν ένα καμβά πολυποίκιλο σε "χρώματα και συναισθήματα", που σε ωθούν προς την ωραιότητα. Τα κουμπάσα, τα σαντάγια, οι εξάντες, τα ακρόπρωρα, οι υδατογραφίες, η ρέντελα, οι μπαστέκες, τα ιστία, τα καντούνια και το "μέτρο" στο κτίσμα. Οι βραδινές ανάσες στα υγρά πλακόστρωτα σοκάκια, στο Χηρόλακα, την Αγορά και το Κεντρί. Τέλος οι άνθρωποι που γνώρισα στη κνίσα, στο πνεύμα των αγγέλων, στα βοτσαλωτά του γαλάζιου και στις μεσημβρινές ηλιαχτίδες.
Πληροφορίες/info: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=6974
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh255.jsp?obj_id=1785
Δημοσίευση / publication : 17.02.2024