CAPPADOCIA - ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ
2011
Διαβάζοντας το λεύκωμα της Λίζας Έβερτ για την Καππαδοκία το 1993, δεν πίστευα ότι θα περνούσαν 18 χρόνια μέχρι να έρθει η στιγμή που το όνειρο θα γινόταν πραγματικότητα. Είναι αλήθεια ότι σήμερα πια, τέτοια όνειρα δεν μοιάζουν τόσο μακρινά καιαπραγματοποίητα. Αντίθετα, η τουριστική βιομηχανία της γείτονος έχει καταφέρει να κάνει αυτούς τους προορισμούς αρκετά βολικούς για τους καλομαθημένους δυτικούς τουρίστες. Να η ευκαιρία λοιπόν αφού το κόστος ήταν αρκετά ελκυστικό με τη συνδρομή βέβαια και Τούρκων επιχειρηματιών από τον τομέα του τουρισμού. Ναι θα πει κανείς , αλλά γιατί τόση διάθεση για τα υψίπεδα της Ανατολίας; Γιατί ειδικά εκεί; Ε τώρα, ξέρετε το γιατί. Γεννημένος στο Βύρωνα. Προσφυγούπολη. Ακόμα και οι δρόμοι της γειτονιάς μου σου κρατούν τη θύμηση ζωντανή. Αιδινίου, Ικονίου, Καισαρείας, Ναζλίου, Ουσακίου, Σάρδεων, είναι και άλλοι. Μην κάνουμε πολεοδομική παρουσίαση τώρα. Εντάξει, δεν είναι μόνο αυτά. Είναι η ιστορία. Χετταίοι, Πέρσες, ο Αλέξανδρος, οι πρώτοι χριστιανοί, ο Άγιος Βασίλειος, οι Σελτζούκοι και οι, Μογγόλοι. Πολιτισμοί επί πολιτισμών. Αλλά και το “ταξίδι”. Η επαφή με τα περάσματα στα βάθη της Ανατολίας κοντά στα 1000Km από τα παράλια, είναι μια πρόκληση. Οι εικόνες της Καππαδοκίας, η κοιλάδα του Γκόρεμε, η Σινασός, η υπόγεια πόλη του Καϊμακλή. Τα γλυπτά της φύσης πάνω απ΄ όλα.
Η πτήση κράτησε λίγο περισσότερο από μισή ώρα μέχρι τη Σμύρνη (Ismir). Από ΄κει άρχισε το μεγάλο οδικό ταξίδι με πάνω από 2200Km μέχρι την επιστροφή.
Τι να πεις τώρα. Είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο τα παράλια των Ιώνων και της Λυδίας. Στη Σμύρνη ένας κόμπος, ένα δάκρυ….. Έχεις ακούσει και τόσα από τη γιαγιά, τη μαμά, τους γείτονες εκεί στις αυλές του Βύρωνα. Ακόμα και η σκεπαστή αγορά KUVVESI KAPISI στο κέντρο είναι του ΄29. Όλα είναι μετά, τίποτα δεν θυμίζει το πριν. Λίγο από την παλιά πλατεία, το ρολόι μας φέρνει πριν την καταστροφή. Μόνο τούτο ίσως φαντάζει πιότερο σημαντικό στις μέρες μας, ότι σε μια πόλη, με κοντά 3,5 εκατομμύρια ψυχές, ανεργία δεν υπάρχει.
Ίσως μιαν άλλη φορά να καταφέρω να δώσω αυτό που αξίζει στον τόπο. Και έχουμε να πούμε πολλά. Μόνο για την Έφεσο, την Ιεράπολη και τις Σάρδεις άλλο τίποτα δεν χρειάζεται.
Αφήσαμε τα Μικρασιατικά παράλια και μετά το Denizli, πόλη γεμάτη υφασματοβιομηχανίες και ατελείωτο μποτιλιάρισμα, με κοντά 500.000 κατοίκους και λογότυπό της ένα κόκορα, άρχισε η ανηφόρα για τα οροπέδια της Ανατολίας. Στη λίμνη Acigol στα δεξιά μας πατούσαμε πια στα 900m.
Το τοπίο παράξενο για τα μάτια ενός Βαλκάνιου. Εκτάσεις να χάνεται ο ορίζοντας. Δυάρες οροσειρές έμοιαζαν με λόφους στο βάθος του κάδρου. Λασποχώρια με πλίθες αλλά με κόσμο. Μικρά παιδιά να παίζουν ανάμεσα στους αραμπάδες και τα άλογα για το όργωμα. Σαλβάρια, μαντίλι στο κεφάλι, χωματόδρομοι να σέρνονται ανάμεσα στα σπαρμένα χωράφια. Εκεί η σβουνιά πάει για θέρμανση. Την απλώνουν στον ήλιο μέσα σε φόρμες όπως άλλοι φτιάχνουν το κέικ. Ρε μπας και είμαι σε άλλη εποχή;
Πριν το Dinar κάναμε στάση για γιαούρτι με μέλι και από πάνω σπόρους παπαρούνας. Για χαλάρωση μας είπαν. Ήμασταν στη περιοχή με τα οπιοχώραφα Παρήγγειλα διπλή μερίδα σπόρους παπαρούνας και λίγο γιαούρτι με μέλι. Μπα, ούτε ο ύπνος δεν με πήρε.
Συνέχεια και να ξαναχάνεται ο ορίζοντας. Το οροπέδιο με τις λίμνες Egirdir, Aksehir, και Agolu. Μπροστά μας το Ικόνιο (Konya). Μια μεγαλούπολη με αλματώδη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Φτάνει σήμερα το 1 εκατομμύριο. Ο παράδεισος της αυτοκινητοβιομηχανίας και του Ζελαλεντίν Ρουμή Αφγανού, που τον 13ο αιώνα έζησε και πέθανε στο Ικόνιο. Ίδρυσε το Σουλφικό τάγμα των Δερβίσηδων Μαβλεβί. Οι Τούρκοι τον λεν Mevlana, που σημαίνει ο δάσκαλος μας. Το Ικόνιο είναι η Μέκκα της Τουρκίας. Η έδρα της “Ορθοδοξίας” της. Τα μνημεία και τα αφιερώματα στον Mevlana σε εντυπωσιάζουν, οι μαντίλες καλύπτουν κάθε γυναικείο κεφάλι. Θέλετε κι άλλα; Η μεγαλύτερη επαρχία της χώρας με επιφάνεια της πρωτεύουσας τα 39.000Km2 κτισμένη στα 1200m. Τέλος Απρίλη βρεθήκαμε εδώ και ούτε ένας δεν ήταν με το μπουφάν στο χέρι. Άσε που οι ομπρέλες ήταν stand by. Κτιριακά μεγαθήρια πλάι στους μαχαλάδες. Με αρχαιολογικό μουσείο που το βρήκαμε κλειστό. Πήγε ο γύφτος στο παζάρι και ήταν Δευτέρα.
Βγήκαμε από την πόλη με κατεύθυνση το Sultan Ηani. Είμαστε πάνω στο δρόμο του μεταξιού. Ο D 300 σήμερα. Δύο λουρίδες από τη μία και δύο από την άλλη χωρίς μπάρα στη μέση. Στενάχωρος, αλλά συνεχώς τον βελτιώνουν. Κίνηση ελάχιστη, με ανταγωνιστές τις νταλίκες. Συνδέει το Ικόνιο με το Aksaray και συνεχίζει μέχρι την Καισαρεία. Ανώτερη ταχύτητα τα 100km/h και η βενζίνη πάνω από 2euro το λίτρο. Ρωτήσαμε γιατί αυτό; Μας είπαν για τη συγκέντρωση φόρων. Είναι ο πιο εύκολος τρόπος.
Eκεί που τα καραβάνια ξαπόσταιναν, κάθε 40 με 50Km, μίας μέρας δρόμος δηλαδή, οι Σελτζούκοι κατασκεύαζαν και ένα Καραβάν Σεράι. Εμείς σταθήκαμε στο Sultan Hani (1229). Περιτοίχιση, ένα εξαιρετικό πρόπυλο, εσωτερικοί θάλαμοι για ύπνο, χαμάμ, τζαμί για την προσευχή, στάβλοι για τα ζώα και το κλείστρο της μηχανής να παίρνει φωτιά.
Ξανά απίστευτες ευθείες για το Aksaray, to Acigol και τη Νεάπολη (Nevsehir). Εδώ γύρισε ένας διακόπτης. Λες ότι μπαίνεις σε μια άλλη χώρα. Μόνο το υψόμετρο παραμένει το ίδιο μαζί με το κρύο που όσο βράδιαζε χάιδευε το μηδέν. Πτυχώσεις, χρώματα πετρωμάτων που σε καθηλώνουν, αμπέλια, μηλιές, τρωγλοδυτικοί οικισμοί, κοιλάδες, καμώματα της φύσης που σε διαρκή έμπνευση σμιλεύει τη σάρκα της. Και ονόματα γνώριμα. Προκόπι, Σινασός, Μαλακοπή, Γκόρεμε. Λίγο μακρύτερα, η Καισαρεία, το Μουταλάσκι, η Άβανος, ο Ταξιάρχης, τα Ποτάμια γενέτειρα του Αι Γιώργη. Βράδιασε όμως και η κούραση μεγάλη. Αύριο τα σπουδαία.
Η πρωτεύουσα της Καππαδοκίας είναι κάπου 70Km από το Προκόπι που διανυκτερεύσαμε και 1000Km από τα παράλια. Καισάρεια (Kaysery), την ονόμασαν οι Ρωμαίοι προς τιμή του Καίσαρα, όταν την κατέλαβαν το 17μ.χ. Πέρασμα εμπορικό αλλά και στρατηγικής σημασίας η θέση της. Οι Βυζαντινοί την έκαναν θρησκευτικό κέντρο με έδρα την επισκοπή του Αγίου Βασιλείου. Τα Θεοδοσιανά τείχη στέκουν ακόμα όρθια στο κέντρο της πόλης. Μέχρι την ανταλλαγή των πληθυσμών ο Ελληνισμός ανθούσε εδώ. Σήμερα μεγαλούπολη της Ανατολίας με πάνω από 1.200.000 κατοίκους, στους πρόποδες του Αργαίου με τα 3917m ύψος. Έδρα των Γκρίζων λύκων, αλλά κατά πως λεν ο τουρισμός και το συνάλλαγμα που φτάνει μάλλον τους έχει μαλακώσει με τους ξένους. Το Τζαμί, η εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου αδελφού του Αγίου Βασίλη, η σκεπαστή αγορά, Capali Tsarsi σε καλούν. Σε τραβολογάνε άμα σε πάρουν χαμπάρι ότι είσαι Yunan (από το Ionia). Έμποροι με όλη τη σημασία της λέξης. Πρωταθλητές στις “μαϊμούδες”. Lacoste και Burberry, μπατζανάκη, Γιώργο, Μαρία, Κώστα, Παπαδόπουλος, Παπανδρέου, έλα πάμε, πάρεις καλό πράμα. Δερμάτινα, κοσμήματα, ακόμα και τυρί είναι ικανοί να σου πουλήσουν. Ο παστουρμάς ντυμένος με πλαστικό περίβλημα για υπερπόντια ταξίδια. Τιμές πουθενά γραμμένες, όλα με παζάρι. Ξεκινούν από απίστευτες τιμές και καταλήγουν στον πάτο, να σε κάνουν να αισθανθείς ότι τελικά μπορεί και να τους έκλεψες. Το καλύτερο δόλωμα είναι που σου λένε ότι είναι από την Ελλάδα. Ο παππούς τους, η γιαγιά τους, ακόμα και οι ίδιοι. Νομίζεις ότι η μισή Τουρκία είναι από την Ελλάδα. Και εκεί που σκας το χαμόγελο σου ξεφουρνίζουν για το μαγαζί με τα δερμάτινα, τα χαλιά και τα υπόλοιπα. Σου παίρνει λίγο χρόνο να μπεις στο νόημα, αλλά μετά δεν κοιτάς πάνω από το ένα μέτρο. Αν δεν το αντέχεις κάνεις το Γάλλο γιατί τον Κινέζο είναι λίγο δύσκολο. Ταμιακές μηχανές και αποδείξεις ανήκουν στην επιστημονική φαντασία. Γι΄ αυτό τους γδέρνει το κράτος με τη βενζίνη. Απορείς ποιος παράγει, παντού μαγαζιά. Α, μην ξεχάσω μερικούς γνωστούς σας Καισαριώτες. Τον Αριστοτέλη Ωνάση και τον Ελία Καζάν Λοιπόν στο φτερό είδαμε το ολοκαίνουριο γήπεδο ποδοσφαίρου και γραμμή σε ένα από τα προάστια σήμερα της Καισάρειας το Talas. Μουταλάσκι το έλεγαν οι Ρωμιοί. Περπατήσαμε τα σοκάκια του και διαβήκαμε την πόρτα του Αγίου Σάββα. Σήμερα είναι μουσουλμανικός ναός, τζαμί δηλαδή. Λατρεύουν το δικό τους θεό. Δεν είναι στάβλος, μήτε αχούρι, είναι χώρος λατρείας. Μας τον άνοιξε ο χότζας του χωριού. Καλός άνθρωπος, μας συνόδευσε σε όλη την βόλτα μας και μας έδειξε το δρόμο για το γυρισμό προς το Προκόπι. Τα Ελληνικά σπίτια έκαναν “μπαμ”. Σαχνίσια, αυλές και κιόσκια, δίπατα και τρίπατα, τριγύρω στον Άγιο Σάββα. Τέτοια αρχιτεκτονική σε ορθόδοξο, ναό δεν έχω δει. Πιο πολύ μου θύμισε τις εκκλησίες των καθολικών στη λατινική Αμερική.
Καισάρεια - Kayseri
Talas - Μουταλάσκη
Άγιος Σάββας - Agios Savas / σήμερα τέμενος - today mosque
Old Greeks houses - Παλιά Ελληνικά σπίτια
Ξανά πάνω στον D 300 και επιστροφή με προορισμό τη Σινασό (Mustafa Pasa) σήμερα πια.
Αρχοντόσπιτα, μιλάμε για πλούτο.Bocu money όπως έλεγε και ο πατέρας μου για τους παραλήδες της εποχής του. Ένα από αυτά το έχουν κάνει ξενοδοχείο και εστιατόριο. Το επισκεφτήκαμε και πόνεσε το μέσα μας. Δίπατο, με εσωτερική αυλή, με ζωγραφιστά ταβάνια και σκαλιστές κουπαστές στις σκάλες. Ένα όνειρο. Δίπλα ακριβώς είναι το αρχοντικό του Σεραφείμ Ρίζου. Έμποροι οι Σινασίτες, 3000 αριθμούσαν πριν την ανταλλαγή. Την εκκλησία Κωνσταντίνου και Ελένης να δείτε θα καταλάβετε περί τίνος πρόκειται. Πόλη μουσείο.
Σινασός - Mustafapasa
Άγιος Κωνσταντίνος - St. Konstantinos
Άγιος Κωνσταντίνος - σήμερα μουσείο / St. Konstantinos - today museum
Το ηλιοβασίλεμα το είδαμε από το Προκόπι (Urgup), με ΄να ποτήρι Efes Pilsen. Καλά όχι ένα, περισσότερα……………………………….
Το πρωί έγερση στις 4,30πμ. Ούτε για μπεκάτσες, που λένε. Νόμιζα ότι θα ξανάπαω στο Ναύσταθμο στη Σαλαμίνα. Η θερμοκρασία στο 0. Το πουλμανάκι της Turca Balloon μας πήρε από το ξενοδοχείο στις 5,15πμ και μας πήγε στο Γκόρεμε (Goreme) στα γραφεία της εταιρίας. Μας πρόσφεραν κουλουράκια, καφέ και τσάι. Σα μνημόσυνο μου έμοιασε. Θα μνημονεύουν τους προηγούμενους σκέφτηκα. Μια ενημέρωση στα γρήγορα, περισσότερο για να μη σεργιανάμε στο καλάθι σαν τις σφήκες και ξανά στο πουλμανάκι.
Κοιλάδα του Γκόρεμε. Το έλα να δεις. Αγέλες τουριστών, δεκάδες αερόστατα, άλλα φουσκωμένα , άλλα ξεφούσκωτα, άλλα στη διαδικασία απογείωσης. Μετρήσαμε καμιά εβδομηνταριά στον αέρα. Να δεις γριές να πηδάνε σαν τα κατσίκια στο καλάθι και να λες
( μέσα σου) να μαλάκα που το σκέφτεσαι. Τώρα εδώ που τα λέμε ένα κόψιμο να πιάσει το χειριστή τη χέσαμε όλοι. Υπολόγισα το βάρος στο καλάθι, κοντά στους 2 τόνους. Εξοπλισμός, και 27 άνθρωποι κάπου εκεί μου βγήκε. Τέλος πάντων.
Τα φλόγιστρα να ταΐζουν με προπάνιο το μπαλόνι και αυτό σαν χάδι να παίρνει την ανηφόρα. Εντάξει, κάθε φορά που οι πύρινες γλώσσες ξεπηδάνε από τα μπεκ ο θόρυβος μοιάζει με ομαδικό πυροβολισμό. Στην καράφλα μου τηγάνιζες αυγά. Η αίσθηση όμως είναι άκρως ερωτική. Οι εικόνες μοναδικές. Εμπειρία ζωής. Ο Eduardo λούτσα στον ιδρώτα, έδινε μάχη για την πλεύση και τα πάνω - κάτω. Αργεντίνος πιλότος αεροστάτων. Πόσες πτήσεις κάνεις την ημέρα; τον ρώτησα. Μία, σπάνια δύο. Από κάτω ο κόσμος όλος. Πώς να δώσεις με λόγια τις εικόνες. Εδώ και χιλιετίες, η φύση φροντίζει για τη μοναδικότητα της Καππαδοκίας. Μια εν δυνάμει καλλιτεχνική διάθεση. Πετρώματα, χρώματα, σχηματισμοί και σύνολα, μορφές και φαντασιώσεις δοσμένα με τους ρυθμούς που επιβάλει η τεράστια αυτή φούσκα. Το ταξίδι στον αέρα κράτησε μια ώρα, η απόσταση έφτασε περίπου τα 7Km. Η προσεδάφιση είχε σαμπάνιες και απονομή πτυχίων πτήσης. Grand σουξέ. Η ώρα 7,30πμ. Μας επέστρεψαν στο ξενοδοχείο μας στο Προκόπι.
Η συνέχεια της ημέρας ήταν αρκετά φορτωμένη. Πρώτα επίσκεψη στην υπόγεια πολιτεία του Kaymakli. Περίπου 50 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης, σε 8 επίπεδα, απλώνεται μια ολόκληρη πολιτεία. Πότε όρθιος, πότε σκυφτός, πότε έρποντας σχεδόν, με συνοδεία πάντα ξεναγού, δεν το πιστεύεις ότι εδώ ζούσαν 10.000 άνθρωποι σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων. Κουζίνες, αλευρόμυλοι, πατητήρια, εκκλησίες, νεκροταφεία, αποθήκες, στάβλοι, κελάρια, ένα εκπληκτικό σύστημα εξαερισμού, αλλά και άμυνας. Σταθερή θερμοκρασία 11οC χειμώνα καλοκαίρι.
Kaymakli underground city - Υπόγεια πολιτεία του Kaymakli
Η συνέχεια είχε το υπαίθριο μουσείο του Γκόρεμε. “Παράξενο σαν τοπίο του βυθού”. Μοναστήρια, εκκλησίες, κατοικίες, χρώματα και ζωντανοί σχηματισμοί. Δεν ξέρεις τι να πρωτοκοιτάξεις. Βλέπεις μια τρύπα μικρότερη από το μπόι σου και μόλις την διαβείς μπαίνεις σε ολάκερες αίθουσες, υπόσκαφες κατασκευές, διαδρόμους και κλιμακοστάσια. Ορδές τουριστών περιμένουν υπομονετικά την είσοδο τους σε κάθε επισκέψιμο χώρο. Μυστήριο και ομορφιά μαζί. Αγιογραφίες και γλυπτά, αρμονία και μέτρο. Πρωτομάστορας η φύση και από κοντά ο άνθρωπος. Μαγικό.
Open air museum of Goreme - ανοικτό μουσείο του Κόραμα - Goreme valley
Η μέρα μας έκλεισε με την Άβανο, στις όχθες του Kizilirmak (Κόκκινος ποταμός), ο μεγαλύτερος της Τουρκίας (1350Km). Οι φερτές ύλες του ποταμού έφεραν στην Άβανο την τέχνη της αγγειοπλαστικής. Σε ένα υπέρθυρο μια επιγραφή MASAALAH μου θύμισε την ίδια ακριβώς έκφραση σε ένα αποχαιρετισμό από μια φουρνάρισσα σε ένα χωριό της Φλώρινας. Επίκληση στο Θεό για ξόρκι από το κακό μάτι. Λες ο ποταμός να πηγάζει από το Βίτσι;
Κάτω από βροχή και τσουχτερό κρύο στην πλατεία, απέναντι από το Δημαρχείο υπό το βλέμμα του αγάλματος του Mustafa Kemal τσακίσαμε μια ωραιότατη πίττα με καυτερό.
Αργά το απόγευμα επιστρέψαμε στο Προκόπι. Τι μέρα και η σημερινή.
Άβανος - Avanos
Την επόμενη πριν αρχίσει το μακρύ ταξίδι του γυρισμού, επισκεφτήκαμε στο Προκόπι το αρχοντικό, στο στάβλο του οποίου έζησε μέχρι το θάνατο του ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος. Η ταπεινότητα και η προσήλωση στη πίστη είναι χαρακτηριστικά του Αγίου. Σήμερα το ιερό λείψανο του βρίσκεται στο Προκόπι Ευβοίας, από το 1924 με την ανταλλαγή των πληθυσμών.
Urgup - Προκόπι
Η επιστροφή είχε προορισμό το Afion Κarahisar (την αρχαία Νικόπολη). Η επαρχία της παραγωγής του οπίου που βγαίνει η μορφίνη και από αυτήν η ηρωίνη, δίπλα στο Σαγγάριο(Sakarya), που φάγαμε τα μούτρα μας το ΄22. Αυθεντική Τούρκικη πόλη. Χωρίς τουρισμό και μπιχλιμπίδια για τους δυτικούς, γύρος, μπαχάρια, με μια παλιά συνοικία κατοικούμενη, βγαλμένη από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ένα Σελτζούκικο τζαμί του 1272 σκεπαστό με κορμούς κέδρων και το κάστρο στην κορφή του λόφου. Φάγαμε το καλύτερο καϊμάκι, όχι παγωτό, το άλλο, σα λευκό πλακάκι του μπάνιου, σε μαλακή έκδοση, πάνω στο ρεβανί. Μπουκιά και έμφραγμα.
Το πρωί η συνέχεια είχε Σάρδεις. Θα πούμε για αυτές μαζί με την Ιεράπολη και την Έφεσο, με άλλη ευκαιρία. Θα μας πέσει βαρύ το κείμενο, φάγαμε και το kaymak.
Αργά το απόγευμα αντικρίσαμε τα Μικρασιατικά παράλια. Καταλύσαμε στο Κουσάντασι, τουριστικό μέρος. Κρουαζιερόπλοια, ξενοδοχεία, μπαράκια, πεζόδρομοι, σουβενιράδικα, ξενυχτάδικα, ταβέρνες, θαλασσινά, άλλη ιστορία εδώ. Μπορείς να συνεννοηθείς στα Αγγλικά, αρκετοί μιλούν και Ελληνικά είναι και η Σάμος απέναντι. Το καλοκαίρι βουλιάζει από τον κόσμο.
Μια βόλτα στην αγορά και για ύπνο. Το πρωί κατ΄ ευθείαν για το Havalimani Adnan Menderes στη Σμύρνη. Στις 12,30 ήμασταν στο Ελ Βενιζέλος.…………
Δημοσίευση (publication) 20.5.2014