Ambracian - Αμβρακικός

Η αγκαλιά της άρμης με το γλυκό και ρέον. Οι αντανακλάσεις των νερών, οι στίχοι του Κώστα Τσέτη και τα πλάνα του Ντίνου Δημόπουλου. Μα και τα γεννήματα των κόλπων, των μυχών και των ανθρώπων. Όλα αυτά και ακόμη περισσότερα μας έφεραν εδώ στο αντάμωμα του Άραχθου, του Λούρου και του Βωβού με τον Αμβρακικό. Το χειμώνα του 1998 μόνο την Κορωνησία είχαμε σεργιανήσει. Καλοκαίρι του 2012 τώρα. Αύγουστος.

Ψάξαμε για Camping. Από τη Βόνιτσα, Αμφιλοχία μέχρι την Άρτα δεν υπάρχει. Από την πλευρά του Ιόνιου έχει πολλά. Έφτανε το κόστος μέχρι και 28€ τη μέρα με την παροχή 220V AC. Οι Ιταλοί φαίνεται ότι διαμορφώνουν τις τιμές. Ευτυχώς βρέθηκε ένα ζευγάρι φίλων που διατηρούν σπίτι στο Μενίδι, όχι αυτό δίπλα στην Πάρνηθα, αλλά το άλλο στην Αιτωλοακαρνανία, όπου και μας φιλοξένησαν. Η γεωγραφική μας θέση ήταν σχεδόν δίπλα στον Άραχθο και τον Βωβό. Ο Λούρος μας έπεφτε λίγο μακριά. Δεν μπορούμε όμως να τα έχουμε και όλα.

Ξεκινήσαμε για το φάρο της Κόπραινας και τα κτήρια από το παλιό τελωνείο που λειτουργούσε όπως διαβάζουμε σ΄ ένα κείμενο του Αριστείδη Σχισμένου (συνταξιούχου δάσκαλου) μέχρι να ξεσπάσει ο 2ος ΠΠ (1940). Η ιστορία της (Αλυκής ) Κόπραινας ξεκινά από τα Βυζαντινά χρόνια, αρχές του 14ου αιώνα. Πριν αρχίσει η εγκατάλειψη έφταναν πλοία από Λευκάδα, Πρέβεζα και Πειραιά. Οι εγκαταστάσεις του λιμανιού είχαν τελωνείο, αποθήκες , ξενοδοχείο, γραφεία πρακτόρων και αστυνομικό σταθμό.

Με βάση το Μενίδι πήραμε το δρόμο για Άρτα και στα 5Km περίπου κάναμε αριστερά. Μέχρι να συναντήσεις τον κεντρικό που πάει για Κόπραινα αριστερά και δεξιά έρχεται από τον Άγιο Νικόλαο κινείσαι στην αριστερή όχθη του Βωβού ανάμεσα σε οπωροφόρα. Σύνολο διαδρομής από Μενίδι πάνω κάτω 12Km. Από το παλιό τελωνείο μέχρι το φάρο υπάρχει χωματόδρομος που θέλει προσοχή γιατί μπορεί να βρεθείς κολλημένος στα βαλτοτόπια μέχρι τα μπούνια. Φτάνεις μέχρι εκεί όμως (το καλοκαίρι) αν έχεις τζιπούρα, αλλιώς με τα πόδια. Το τοπίο πια είναι τελείως διαφορετικό από το ξεκίνημα. Είμαστε στο έβγα του Βωβού, ανατολικότερα από τον Άραχθο, έχοντας αριστερά μας τον κόλπο της Κόπραινας και δεξιά μας τον όρμο της Αράπισας. Αρμύρες, καλάμια, θάμνοι που δεν ξέρω πως τους λένε, λουρίδες νερού που το βάθος δεν ξεπερνά μερικά εκατοστά και στα σπλάχνα τους έχουν αμέτρητους οργανισμούς. Όσο μεγαλώνουν, πλησιάζουν προς τον κύριο όγκο του νερού που είναι ο Αμβρακικός και σχηματίζονται πια σ΄ ό,τι ευλογημένο παράγει αυτή η γωνιά της Ελλάδας. Και πουλιά. Λευκο-σταχτο-μικρο- αργυροτσικνιάδες, ερωδιοί γενικώς. Ο φάρος στέκει σ΄ αυτή τη θέση από το 1893 (πληροφορία road edition) ή από το 1906 (πληροφορία Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης). Το βράδυ λειτουργεί κανονικά . Κάθε 7” δίνει δύο λάμψεις. Τα φωτοβολταικά πήραν τη θέση από το πετρέλαιο και τους φαροφύλακες. Δίπλα του το κατάλυμα τους. Το 2000 έγινε μουσειακός χώρος . Σήμερα το “τρώει” η κρίση κλειδωμένο και παραδομένο στο χρόνο. Η θέα από το ταρατσάκι του οικήματος είναι μοναδική. Όλοι οι φάροι έχουν μοναδική θέση. Δεν θα μπορούσε κι εδώ να ΄ταν αλλιώς.

Ο φάρος της Κόπραινας - The lighthouse of Koprena (1907)

Οδική διαδρομή/Road trip:

Μενίδι - Κόπραινα

Menidi - Koprena

Μενίδι - Menidi (1)

Τελωνείο - Old customs(2)

Φάρος - lighthouse (3)

Συντεταγμένες

Coordinates

39.042497

21.118426

Από τον ίδιο δρόμο επιστρέψαμε στο παλιό τελωνείο. Όλα δείχνουν ότι στο πρόσφατο παρελθόν (2000) έγινε καλή δουλειά. Αναπαλαίωση των κτηρίων, χώροι πληροφόρησης για τον Αμβρακικό, ξενώνας για τους επισκέπτες, συνεδριακοί χώροι, τα βαγονέτα μεταφοράς των προϊόντων ( συντηρημένα ) που μπορείς να τα κινήσεις με το ένα χέρι. Μουσείο φυσικής ιστορίας και αλιευτικών δραστηριοτήτων, μας πληροφορεί η πινακίδα. Μάλιστα. Τώρα; Ότι και με το κατάλυμα του φαροφύλακα. Μας έμειναν οι ταμπέλες και τα υπόλοιπα να ρημάζουν.

Η Κόπραινα ήταν το επίνειο της Άρτας μετά την απελευθέρωση της το 1881. Η μια όχθη του Άραχθου (ανατολική ) ήταν το σύνορο της τότε Ελλάδας. Η Βορειοδυτική όχθη ήταν το όριο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έχουμε λοιπόν τις οχυρώσεις της Σαλαώρας ,της Κωρονησίας και της Πρέβεζας από την πλευρά των Οσμανλήδων και από την πλευρά των Ρωμιών το Άκτιο και τη Βόνιτσα. Τα πλοία στην Κόπραινα έδεναν αρόδου, μιας και τα νερά ήταν ξέβαθα. Εμπορεύματα και επιβάτες έβγαιναν με βάρκες. Διαβάζουμε στα κείμενα του 1933 ότι ο ανταγωνισμός των ακτοπλοϊκών εταιριών ήταν μεγάλος. Δύο πλοία "έπιαναν" εδώ. Το "Πέτρος" και το" Πίλαρος".

Περπατήσαμε μέχρι τον βραχίονα του παλιού λιμανιού. Σε οδηγούν οι σκουριασμένες σιδηροτροχιές. Το σημερινό λιμανάκι με τα καΐκια και τα πριάρια κρατούν ζωντανή την ιστορία. Εκεί δίπλα έχει και κάτι σαν πλαζ. Δεν μου βγήκε ότι θα μπορούσα να κάνω μπάνιο σ΄ αυτή τη βουρκάδα. Έχει κι ένα καφενεδάκι , στεγασμένο σ΄ ένα από τα παραδοσιακά κτίσματα. Από εξυπηρέτηση όμως....... Αγναντέψαμε το γέρμα και τα μαζέψαμε γιατί τα mosquitos δεν αστειεύονται καθόλου τέτοια ώρα. Το βράδυ στο Μενίδι είχε ψαροφαγία στη "Φανή" με τιμές σπιτικές. Είναι πάνω στο νερό, πλάι στους λιμενικούς. Πετάλι, χέλι και γάμπαρη. Στο μαγαζί θα δείτε κρεμασμένες φωτογραφίες της Μαρίας από την περιοχή.

Το παλιό τελωνείο - The old customs

Το Κομμένο δεν ήταν στο πρόγραμμα. Έλα που πέσαμε πάνω στην επέτειο της σφαγής. Μπορείς να μην πας; Δεν είναι της ώρας να μπούμε σε λεπτομέρειες . Ίσως μόνο τούτο. Καταγράφεται σαν η μεγαλύτερη σφαγή αμάχων κατά τη Γερμανική κατοχή στην Ελλάδα. 317 ψυχές στις 16 Αυγούστου του 1943. Από αυτές ήταν 97 νήπια και παιδιά και 117 γυναίκες.

Ο φακός προσπάθησε από μακριά να καταγράψει τον πόνο στα πρόσωπα αυτών των γυναικών τη στιγμή που σίγησαν όλα στην πλατεία του Κομμένου. Ίσως τους οφείλω και μια συγγνώμη για την αδιακρισία μου. Μα θαρρώ ότι είναι και μια προσπάθεια να κρατήσουμε τη μνήμη ζωντανή. Ακόμα να σας πω για την πραγματικά πρωτότυπη ιδέα κάποιου εικαστικού της εκδήλωσης που τοποθέτησε μπροστά στο μνημείο στήλες με πάγο, όπου όσο έλιωναν από τον Αυγουστιάτικο ήλιο, τόσο αποκάλυπταν εικόνες με πρόσωπα.

Εκδήλωση μνήμης (16.8.1943) στο Κομμένο - Commemoration (16.8.1943) in the Comeno

Πάνω στη διαδρομή για Πρέβεζα και στη διασταύρωση για το χωριό Πέτρα (40Km από Άρτα) κάναμε αριστερά. Περάσαμε τη γέφυρα που κάτω της κυλάει ο Λούρος και στην ευθεία πριν το χωριό κάναμε δεξιά στο δεύτερο χωματόδρομο. Από εκεί ξεκινά ένα ταξίδι σε κάτι μοναδικό. Θα μπορούσα να το συγκρίνω με την Κερκίνη και το δέλτα του Έβρου. Προχωρήσαμε κοντά στα 10Km ώσπου ο χωματόδρομος έγινε αδιαπέραστος από τη βλάστηση. Το ποτάμι σ΄όλη τη διαδρομή που κάναμε κυλά νωχελικά, σου μοιάζει ακίνητο. Υγρολίβαδα, καλαμιώνες, μούσκαροι, υδρόβια βλάστηση και πουλιά. Σε μια υπερυψωμένη αγναντέψαμε αυτό το μεγαλείο της φύσης.

Η επιστροφή μας επιφύλαξε μια "μοναδική" τουλάχιστον για μένα μέχρι τώρα εμπειρία. Σας την περιγράφω όπως ακριβώς τη βιώσαμε. Γεμάτοι λοιπόν εικόνες και συναισθήματα από την επίσκεψη στο δέλτα του Λούρου και τον υδροβιότοπο της Ροδιάς, αποφασίσαμε να κάνουμε ένα μπάνιο από την πλευρά του Ιόνιου. Εκεί στο ύψος της Καστροσυκιάς, μας προσπερνά ένα Freelander και με νοήματα μας λέει ότι έχουμε λάστιχο. Κάνω αμέσως δεξιά και διαπιστώνω ότι ο μπρός δεξιά τροχός πάει σχεδόν με τη ζάντα. Καλά λέω στον εαυτό μου, τίποτα δεν πήρες χαμπάρι; Η επόμενη σκέψη ήταν, πώς είδε αυτός που μας ειδοποίησε τον μπροστά εσωτερικό τροχό; Εδώ αρχίζουν όλα. Ήταν κλαταρισμένο και το πίσω δεξί λάστιχο. Αυτό είχε δει. Μες τη μεσημεριάτικη ζέστη καταμεσής του Αυγούστου γίνεται αλλαγή στο μπροστά με τη ρεζέρβα. Στο πίσω δεξιά το τρομπάκι να μην καταφέρνει να ανεβάσει πάνω από τα 20PSI. Κακήν κακώς ρίξαμε γρύλους κλειδιά και τρομπάκι μέσα στο αυτοκίνητο. Πάμε να βρούμε βουλκανιζατέρ. Κάνω να μπω στη θέση του οδηγού, τι να δω; Μπροστά και πίσω αριστερό λάστιχο πλάκα. Πως δε μού ΄ρθε εγκεφαλικό. Τώρα; Ξανά τρομπάκι έξω, ξανά μέχρι το 20 με το ζόρι και ο πίσω δεξιά να κατεβαίνει. Μπείτε μέσα, αλάρμ και στο πρώτο βενζινάδικο τα έκανα τούμπανα με 40PSI. Άκουγες τον αέρα να ξεφυσά από τις τρύπες. Που έχει βουλκανιζατέρ; Στο Καναλάκι. Το ένα ήταν κλειστό, στο άλλο είχε πάει για φαί, στο τρίτο φτάσαμε με τις ζάντες. Πόρισμα: Αιχμηρό αντικείμενο (κάτι σαν μαχαίρι ) σταθερά πακτωμένο στο έδαφος τρύπησε εκ περιτροπής όλα τα λάστιχα στο πέλμα. Στο πήγαινε του χωματόδρομου πλάι στο Λούρο πατάμε (το αιχμηρό αντικείμενο) με το μπροστά δεξιά, μετά πίσω δεξιά και στην αναστροφή το άλλο ζευγάρι. Το όχημα ξεφούσκωνε ταυτόχρονα και στους τέσσερις τροχούς, οπότε δεν υπήρχε τράβηγμα στο δρόμο και όλα αυτά με μικρές χρονικές αποκλίσεις. Και πολλές φορές θεωρούσα υπερβολή αυτούς που κουβαλούν διπλές ρεζέρβες στα 4Χ4. Ευτυχώς καθαρίσαμε με 28euro, το μπροστά δεξιά ίσα που τη γλύτωσε, οπότε όλα καλά.

Να και μια περιγραφή από το Φορέα διαχείρισης του Αμβρακικού τον Δεκέμβρη του 2014 για το ίδιο πρόβλημα.

http://www.amvrakikos.eu/uploads/1679_9-12-14%20DOLIOFTHORA.pdf

Οδική διαδρομή

Road trip

Διασταύρωση - εκβολές Λούρου

Intersections - mouth Lourou

Συντεταγμένες/coordinates

39.164638,20.827178

Διασταύρωση/Intersections (1)

Δέλτα του Λούρου/delta Lourou(2)

Αφήσαμε τελευταία την Κορωνησία. Μετά το ιστορικό γεφύρι της Άρτας στο φανάρι κάναμε αριστερά. Μετά όλο ευθεία. Περάσαμε τη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό και τη Σαλαώρα - που παλιά ήταν ένα νησάκι του Αμβρακικού - κι πάνω σε δρόμο κατασκευασμένο με μπαζώματα μέσα στη λιμνοθάλασσα Λογγαρού φτάσαμε στην Κωρονησία. Και δω ήταν νησί αλλά με το δρόμο ενώθηκε με τη στεριά του κάμπου της Άρτας. Όλοι ασχολούνται με το ψάρεμα εδώ. Αλιευτικό καταφύγιο μαζί με τη Σαλαώρα. Πριάργια, ιβάργια, καλαμωτές, καλαμίδες , ιβαροφυλάκια, απλάδες, κιάρια και γαμπαρόδιχτα. Όλα τα εργαλεία της παραδοσιακής αλιείας. Εδώ ήταν το λιμάνι του Αλή Πασά. Δεν τους έφτανε μόνο η Πρέβεζα. Ιστορικός τόπος. Επισκεφτήκαμε το Βυζαντινό ναό της Παναγιάς (10ος αιώνας). Θεωρείται από τα σημαντικότερα Βυζαντινά μνημεία της Ηπείρου. Το πετύχαμε σε αναστήλωση (καλή δικαιολογία για μελλοντική επίσκεψη). Μερικά μέτρα δίπλα είναι το παρεκκλήσι του Οσίου Ονούφριου (ίσως του 17ου αιώνα). Τέλος στην κορυφή της "νησίδας" δεσπόζει η Κούλια (1860), ένα φυλάκιο από την περίοδο των Οσμανλήδων. Οι τυφεκιοθυρίδες , οι δύο κυκλικές οχυρωματικές κατασκευές ενταγμένες στο κύριο κτίσμα, μαζί με την εσωτερική διάταξη των διαμερισμάτων το έκαναν ένα ξεχωριστό και μοναδικό πύργο. Το βρήκαμε συντηρημένο.

Βυζαντινός ναός της Παναγίας (10ος αιώνας) - Byzantine church of Panagia (photo 1998)

Κωρονησία. Η Κούλια (1860) - Koulia

Για υστερόγραφο σας έχουμε ένα μονοπάτι πάνω στη λουρονησίδα που χωρίζει τον κόλπο της Κόπραινας από τη λιμνοθάλασσα του Αγρίλου. Ξεκινά από το Μενίδι με Β.Δ. κατεύθυνση. Στην αρχή του είναι ξυλόστρωτο (κάποτε ήταν σε άριστη κατάσταση) τώρα είναι διαλυμένο. Από ένα σημείο και μετά βαδίζεις πάνω στο έδαφος, ανάμεσα σε οργιώδη βλάστηση. Θέλει λίγο προσοχή στα περάσματα που τα ξύλινα γεφυράκια έχουν σαπίσει. Η απόσταση ξεπερνά τα 5Km μέχρι το παλιό τελωνείο στην Κόπραινα. Κανονίστε για μέσο επιστροφής, εκτός αν θέλετε να επιστρέψετε από τα ίδια.